Họa sĩ Vũ Trọng Anh - ký ức mang vẻ đẹp ánh sáng
Họa sĩ Vũ Trọng Anh
Nhà thơ người Mexico - Octavio Paz (1914-1998), Nobel Văn học năm 1990, từng nói: “Khi tôi nói tôi đang sống thì ngay sau đó khoảnh khắc ấy đã trở thành quá khứ”. Thật vậy, chúng ta luôn đối diện với ký ức. Phục hồi ký ức là phục hồi những vẻ đẹp và làm nó sống lại với hơi thở rực nóng mang đến ánh sáng mới cho cuộc sống.
Một người Hà Nội mê Hội An
Hơn 20 năm theo đuổi đam mê hội họa, họa sĩ Vũ Trọng Anh đã chọn phố cổ Hội An để định cư, đồng thời là nơi ghi lại những dấu ấn đậm nét trong hành trình sáng tác của mình.
Trong những năm tháng tham gia lực lượng vũ trang, anh đã “bén duyên” với hội họa như một cuộc gặp gỡ “hay và đẹp”. Từ đó Vũ Trọng Anh quyết định dấn thân và trở thành họa sĩ mang phong cách ấn tượng.
Họa sĩ Vũ Trọng Anh sinh năm 1979 tại Yên Sở, Hoàng Mai (nay là phường Yên Sở, Hà Nội). Anh vừa là họa sĩ vừa là nhà giới thiệu và quản lý nghệ thuật. Art House Gallery do Vũ Trọng Anh sáng lập năm 2009 là cái tên có uy tín trong việc đưa tranh nguyên tác vào các villa, resort, hotel, restaurant và triển lãm quốc tế.
Gia đình họa sĩ Vũ Trọng Anh không ai theo nghệ thuật. Bản thân anh từ bé cũng không có chủ ý với hội họa. Sau “biến cố” mẹ mất, gia đình phá sản, anh quyết định tham gia lực lượng vũ trang, dành khoảng thời gian đặc biệt đó để vực dậy ý chí bản thân. Trong giai đoạn này anh đặc biệt chú ý tới hội họa.
Một nhà thơ nước ngoài nói, đại ý: Thất bại chính là công việc của nhà thơ ở trong những bài thơ. Không chỉ với các nhà thơ, “thất bại” trong cuộc đời thường khởi phát sáng tạo văn học nghệ thuật. “Hàng tối, nhận phiên trực tại Bệnh viện mắt Trung ương, tôi ngắm nhìn đường phố về đêm, nghe tiếng ồn trộn vào nhau, ánh sáng như mưa, bị chẻ làm nhiều thanh. Mặt người sáng, tối như gốc cây thinh lặng. Tôi ước, mình có thể vẽ lại những hình ảnh tuyệt đẹp đó...”
- Vũ Trọng Anh chia sẻ khát khao trong những năm tháng làm chiến sĩ cảnh sát cơ động.
Từ 2002, anh bắt đầu sáng tác, đi tới nhiều vùng đất và có những nhà sưu tập đầu tiên. Giải thưởng “Tác giả trẻ” của Liên hiệp các Hội Văn học - Nghệ thuật Việt Nam năm 2008 gọi tên Vũ Trọng Anh là một dấu mốc đặc biệt khi anh tròn 29 tuổi. Trong các năm từ 2009 đến 2018, Vũ Trọng Anh nhận được thêm 4 giải thưởng cấp tỉnh và cấp khu vực; tham gia và thực hiện gần 15 cuộc triển lãm nhóm, triển lãm cá nhân trong nước và quốc tế; trong đó triển lãm cá nhân tại Koblenz (Đức, 2018) đã trở thành sự kiện đặc sắc trong hành trình góp phần đưa hội họa đương đại Việt Nam ra thế giới.
Lựa chọn Hội An làm nơi bám rễ cho hội họa, họa sĩ Vũ Trọng Anh đã định hình cho mình một phong cách sáng tác rõ nét, lấy thiên nhiên, phố thị làm đề tài - mảng màu lớn nhất trong tâm hồn anh. Có thể nói, giải thưởng “Nghệ sĩ với phố cổ” do tỉnh Quảng Nam trao tặng năm 2012 là sự ghi nhận đặc biệt đối với những gắn bó và cống hiến mà chàng họa sĩ Hà Nội này đã dành cho mảnh đất Hội An.
Trong những ngày tháng tự học, họa sĩ Vũ Trọng Anh chính là tấm gương “học thầy không tày học bạn”. Anh nhớ lại: “Từ Ngọc Hồi, tôi đạp xe 7 cây số tới phố Trương Định để luyện vẽ tĩnh vật ở nhà thầy Nguyễn Sinh. Thời gian tham gia lực lượng vũ trang, tôi tới nhà thầy Phạm Viết Song, ngay phố Thiền Quang và sau này được thầy Nguyễn Quang Đức dìu dắt làm sơn mài, trải nghiệm những ngày bị sơn ăn phù mặt, hiểu rõ hơn về gian nan của nghề...”.
Sáng tạo nghệ thuật là một hành trình cô đơn. Trên “hành trình cô đơn” ấy, có người tới để trở thành tri kỷ, có người tới rồi đi, ngắn ngủi như một bài hát chỉ nghe một lần. Nhìn lại, chuỗi hành trình mà Art House Gallery và bản thân đã đi, họa sĩ Vũ Trọng Anh tự trào: “Tôi đã “bán tâm hồn” mình để sống một cuộc đời thi vị. Tâm hồn đó không già cỗi, chật hẹp đi; mỗi ngày nó càng tươi mới và sống động hơn. Với tôi, chỉ cần được đi và vẽ là hạnh phúc”.
Tranh của Vũ Trọng Anh đậm chất ấn tượng.“Gần đây, hầu như bức nào Trọng Anh cũng đẩy mây thành một chủ đề, khiến bố cục không gian thêm khoáng đạt. Nhìn trong tổng thể, có thể nhận ra Vũ Trọng Anh là họa sĩ đã kiến tạo được kiểu ngôn ngữ hội họa của riêng mình...” - PGS. TS Phùng Gia Thế nhận xét.
Điều gì ở Hội An đã níu chân họa sĩ Vũ Trọng Anh? “Mỗi lần đi cắt cỏ ở làng Ngọc Hồi (Hà Nội), mẹ thường đi qua một cánh đồng rộng ngút mắt. Cò, diệc đậu oằn ngọn tre. Tôi ngồi vào cái rổ, mẹ gánh tôi đi giữa một trời gió. Sau này, mẹ mất, đồng thu hẹp, dự án mọc lên, vào Hội An gặp lại những đàn cò, ngửi thấy mùi cỏ nát... những ngày bé ùa về, nhớ mẹ, nhớ lúc người và cỏ ở trên vai mẹ,... tôi quyết định chọn Hội An để sống và theo đuổi đam mê...” - Vũ Trọng Anh cho biết.
Vũ Trọng Anh đã có thời gian đủ dài thuộc lòng từng vệt nứt, bóng nắng, sự trầy tróc, rêu phong... trong lòng phố Hội. Người Hội An đã quen với hình ảnh chàng họa sĩ nói giọng Bắc, ngồi vẽ ở bờ sông Thu Bồn, ngõ Lạc Viên... Vẽ về Hội An hay bất cứ vùng miền nào, với Vũ Trọng Anh, đều là một cuộc kiếm tìm cái đẹp.
Ký ức mở ra ánh sáng
Vào ngày 10/10 này, Triển lãm cá nhân mang tên Ánh sáng và ký ức của họa sĩ Vũ Trọng Anh do Art House Gallery và Ha Noi Old Restaurant phối hợp tổ chức, chính thức mở cửa tại Phòng Nghệ thuật của Ha Noi Old Restaurant (số 110 Lý Thái Tổ, P. Hội An Đông, TP. Đà Nẵng) và kéo dài đến hết ngày 30/10. Đây là sự kiện kết nối công chúng yêu hội họa ấn tượng, đồng thời viết tiếp hành trình theo đuổi đam mê hội họa của họa sĩ Vũ Trọng Anh. Hành trình đó đầy ấn tượng và cảm xúc trong serie tranh gồm 50 bức, được anh sáng tác chủ yếu trong hai năm 2024-2025. Loạt tranh sử dụng chất liệu acrylic trên canvas Nga, khắc họa vẻ đẹp thiên nhiên và con người những nơi anh đã đi qua, trong đó chủ yếu là dải đất miền Trung đầy nắng, gió và phố cổ Hội An nhiều màu sắc.
Tác phẩm của họa sĩ Vũ Trọng Anh tại Triển lãm Ánh sáng và ký ức
Đối với hội họa ấn tượng, nói tới ánh sáng là nói tới màu sắc; ánh sáng làm cho vạn vật có màu sắc, trở nên tự nhiên nhất trong đời sống hiện thực mà chúng ta vẫn nhìn thấy bằng mắt thường. Họa sĩ sẽ không thể nắm bắt và tái hiện được những khoảnh khắc tức thời của ánh sáng và màu sắc trong tự nhiên nếu không có ánh sáng.
Theo nhà văn Trang Thụy, triển lãm Ánh sáng và ký ức là sự kết hợp giữa hội họa và cảm xúc, giữa sáng tạo nghệ thuật và tâm hồn người nghệ sĩ.
Nói về việc đặt tên cho triển lãm, họa sĩ Vũ Trọng Anh chia sẻ: “Tôi không muốn phức tạp hóa bất cứ điều gì trong diễn đạt để gây cản trở trong quá trình cảm nhận tranh của người xem. Hãy hiểu thật đơn giản, “ánh sáng” là phương tiện diễn tả của nhiều loại hình nghệ thuật và hội họa là một trong những loại hình nghệ thuật sử dụng triệt để “ánh sáng” để sáng tác, sáng tạo và có được những hiệu ứng thị giác cao nhất. “Ký ức” là những gì đã qua được giữ lại trong trí nhớ và cảm xúc. Tôi kết nối với quá khứ bằng trí nhớ, ở đó có những kỷ niệm, những ấn tượng chẳng thể nào quên dù thời gian vẫn âm thầm xóa đi mỗi ngày. Đưa ký ức vào trong sáng tác chính là dùng cảm xúc, thông qua ánh sáng/ màu sắc để sáng tạo, tìm lại những khoảng thời gian đẹp đẽ mà có lẽ với bất cứ ai, khi nói về ký ức đều muốn được giữ lại điều gì đó cho riêng mình...”.
Mỗi lần đứng trước toan là mỗi lần Vũ Trọng Anh khám phá và tìm kiếm vẻ đẹp của “ánh sáng”, của hòa sắc. Không ít lần người dân Hội An gặp anh lang thang đi tìm “ánh sáng”: “Tôi ngồi cả buổi chỉ để bắt lấy khoảnh khắc đẹp nhất của ánh sáng, vội ghim vào trí nhớ và nghĩ về việc tái hiện lại, bởi tôi biết sẽ không bao giờ gặp lại vẻ đẹp đó lần thứ hai…”.
Giám đốc Ha Noi Old Restaurant, ông Hoàng Nguyên An, cho biết: Hội An là một đô thị cổ có bề dày về lịch sử và văn hóa, tại đây nghệ thuật thị giác là “gu” thưởng thức của nhiều người, trong đó “hội họa ấn tượng” nhận được sự quan tâm đặc biệt của đông đảo du khách và các nghệ sĩ. Khi lựa chọn bất cứ điều gì, yếu tố phù hợp luôn được Ha Noi Old Restaurant đặt lên trên hết, và hội họa của Vũ Trọng Anh là một trong số những lựa chọn đặc biệt đó.
Từ sau triển lãm Miền mộng tưởng (Wird zur Traumwelt) tại Koblenz (Đức, 2018), họa sĩ Vũ Trọng Anh tập trung vào thực hiện các dự án của Art House Gallery và tổ chức triển lãm cho các họa sĩ đến với phố cổ Hội An. Sau những rong ruổi với nghệ thuật, anh nhận thấy đã tới lúc cần trở lại với câu chuyện hội họa của chính mình.
Hơn 20 năm qua, Vũ Trọng Anh đã vẽ hàng trăm bức tranh về phố cổ Hội An, về đất và người miền Trung, về Hà Nội... Những nơi anh đã sống và trôi đi cùng với những “biến cố” của cuộc đời ấy lại như những câu chuyện không có hồi kết. Mỗi lần căng toan là mỗi lần cảm xúc ùa về, hối thúc anh phải kể tiếp những vẻ đẹp đó bằng ánh sáng (màu sắc), nỗi nhớ và với tất cả sự chân thành. Họa sĩ Vũ Trọng Anh chia sẻ: “Cuối cùng, vẫn là bạn tìm thấy điều gì phù hợp với bản thân và sống trọn vẹn với nó. Tôi quyết định quay về với ghế vẽ, làm một nghệ sĩ thuần túy, nghĩ về việc sẽ vẽ như thế nào, trả những hóa đơn ai cũng phải trả, sống chậm với những câu chuyện đời thường của cuộc sống và của nghệ thuật...”.
Không gian di sản văn hóa Hội An đã và đang nuôi dưỡng cảm xúc sáng tạo của họa sĩ Vũ Trọng Anh. Gần như anh đang sáng tạo không chỉ bằng sự thúc hối của ký ức mà còn trả ơn nghĩa cho người và đất Hội An - nơi đã cưu mang, đùm bọc anh...
T.T
