Bác Hồ với mảnh đất địa đầu giới tuyến
Chiếc máy cày Bác Hồ tặng xã Vĩnh Kim đến nay qua hơn 60 năm vẫn được giữ gìn, bảo quản ở nhà bảo tàng xã (Ảnh tư liệu).
Năm 1954, Hiệp định Giơ-ne-vơ tạm thời chia cắt nước ta thành hai miền Nam - Bắc, với hai chế độ chính trị khác nhau. Huyện Vĩnh Linh, thuộc tỉnh Quảng Trị - với vị trí là mảnh đất nơi địa đầu giới tuyến, đã được Chính phủ và Bác Hồ quyết định thành lập đơn vị hành chính tương đương cấp tỉnh, với tên gọi chính thức là Khu vực Vĩnh Linh. Sông Bến Hải, cầu Hiền Lương trở thành “nhân chứng lịch sử”, mang trên mình nỗi đau chia cắt đất nước ròng rã hơn hai mươi năm.
Lúc sinh thời, dù bận trăm công nghìn việc, Bác Hồ kính yêu vẫn luôn dành thời gian đi thăm, động viên đồng bào, cán bộ, chiến sĩ ta tích cực thi đua lao động sản xuất, nêu cao tinh thần cảnh giác, sẵn sàng chiến đấu để góp phần xây dựng chủ nghĩa xã hội và đấu tranh thống nhất nước nhà. Nơi nào Bác chưa có điều kiện đến được thì Bác gửi thư thăm hỏi, động viên, chúc mừng. Đối với Vĩnh Linh, mảnh đất nơi địa đầu giới tuyến, Bác chưa vào thăm được, nhưng trong lòng Bác vẫn luôn dành cho Vĩnh Linh một tình cảm ưu ái đặc biệt.
Năm 1957, khi đôi bờ Nam - Bắc vừa bị chia cắt, từ Thủ đô Hà Nội, Bác đã vào thăm đồng bào, cán bộ, chiến sĩ tỉnh Quảng Bình. Từ Đồng Hới nhìn về phương Nam, Bác rất muốn vào thăm Vĩnh Linh để Bác được gần hơn với đồng bào miền Nam ruột thịt. Do điều kiện không vào được, Bác đã triệu tập một số cán bộ chủ chốt của Khu vực Vĩnh Linh ra Quảng Bình gặp Bác. Đảng ủy, Ủy ban Khu vực Vĩnh Linh đã sung sướng cử một đoàn đại biểu hơn ba trăm người đến với Bác. Trong cuộc gặp này, Bác đã chuyển lời thăm hỏi ân cần của Bác đến toàn thể đồng bào, cán bộ, chiến sĩ Vĩnh Linh. Bác chúc đồng bào, cán bộ, chiến sĩ Vĩnh Linh chắc tay súng, vững tay cày, chiến đấu giỏi, sản xuất giỏi. Và Bác không quên gửi đến đồng bào, cán bộ, chiến sĩ Vĩnh Linh những tình cảm yêu thương nồng nàn của Bác. Bác căn dặn: “Quảng Bình, Vĩnh Linh ở tuyến đầu miền Bắc, tiếp giáp với miền Nam, mọi việc làm tốt hay xấu của các cô, các chú đều ảnh hưởng đến miền Nam, đều có ý nghĩa đến việc bảo vệ miền Bắc. Nếu kẻ địch có hành động liều lĩnh gì thì Quảng Bình, Vĩnh Linh phải đương đầu với chúng trước hết và phải bảo đảm đánh thắng chúng trước hết... Các cô, các chú phải chăm lo xây dựng lực lượng vũ trang, nhất là dân quân tự vệ...”.
Năm 1959, sau khi đi thăm các nước xã hội chủ nghĩa trở về, Bác đã tặng cho cán bộ và nhân dân xã Vĩnh Kim của Vĩnh Linh một chiếc máy cày mà một hợp tác xã ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Tiệp Khắc đã tặng cho Bác.
Bác tặng máy cày cho Vĩnh Kim là vì Bác vui mừng, xúc động khi biết Vĩnh Kim rất hăng hái trong phong trào xây dựng hợp tác hóa và Vĩnh Kim tuy đất ruộng cằn cỗi, thiếu nước, nhưng nhân dân vẫn tích cực thâm canh, làm thủy lợi, đạt năng suất 5 tấn thóc một hécta mỗi vụ. Bác mong muốn nhân dân Vĩnh Kim nói riêng, nhân dân Vĩnh Linh nói chung, hãy ra sức thi đua lao động sản xuất, khai phá thật nhiều đất hoang, cấy nhiều lúa, trồng nhiều hồ tiêu để xây dựng Vĩnh Kim giàu mạnh, đứng vững trên địa đầu giới tuyến, xứng đáng là lũy thép kiên cường, là tiền đồn vững chắc của miền Bắc xã hội chủ nghĩa, sẵn sàng chi viện cho tiền tuyến lớn miền Nam. Cho đến nay đã hơn 60 năm trôi qua, chiếc máy cày ấy vẫn được cán bộ và nhân dân Vĩnh Kim vẫn lưu giữ như một báu vật.
Nhìn xa trông rộng, thấy trước những điều có thể xảy ra là tầm cao trí tuệ của Bác. Vào những năm đầu thập kỷ sáu mươi, đế quốc Mỹ ngày càng bộc lộ dã tâm xâm lược miền Nam, kiếm cớ leo thang đánh phá miền Bắc. Trong tình hình đó, Bác biết Vĩnh Linh rồi sẽ trên bom dưới đạn, rồi sẽ ác liệt hơn bất cứ nơi nào. Vì vậy ngay từ những năm 1963 - 1964, Bác đã chỉ thị cho Khu ủy Vĩnh Linh ngay từ bây giờ phải huy động sức dân đào hầm trú ẩn. Bác nhấn mạnh là phải thiết lập cho bằng được trong lòng đất Vĩnh Linh một hệ thống hầm hào, địa đạo thật dày đặc, thật kiên cố, thì Vĩnh Linh mới có thể chống chọi được với bom đạn của kẻ thù, để bảo vệ tính mạng của nhân dân và bám trụ đánh Mỹ lâu dài được.
Vâng lời Bác, Khu ủy Vĩnh Linh đã cho bổ nhát cuốc đào địa đạo đầu tiên tại xã Vĩnh Giang. Và chỉ trong vòng 5 năm, từ năm 1963 đến năm 1968, trên toàn địa bàn khu vực Vĩnh Linh đã có cả thảy 114 địa đạo lớn nhỏ được lần lượt ra đời, trong đó có địa đạo Vịnh Mốc, thuộc xã Vĩnh Thạch được thiết kế quy mô với tổng chiều dài trên 1.700 mét. Hệ thống địa đạo Vĩnh Linh đã không những che chở cho nhân dân mà còn giúp bộ đội, dân quân Vĩnh Linh kiên cường bám trụ chiến đấu trong suốt những năm giặc Mỹ đánh phá Vĩnh Linh, đánh phá miền Bắc.
Một ngày tháng sáu trong ngôi nhà sàn ở Thủ đô Hà Nội, lòng Bác thắt lại quặn đau khi nghe tin vào lúc 9 giờ ngày 20 tháng 6 năm 1966, máy bay B52 của Mỹ ném bom, phá sập một góc địa đạo xã Vĩnh Quang làm 61 người chết, chủ yếu là phụ nữ và trẻ em. Và Bác đã khóc khi nghe ông Dương Tốn, lúc đó là Chủ tịch Ủy ban hành chính Khu vực Vĩnh Linh ra Hà Nội họp, đến báo cáo với Bác.
Tấm lòng của Bác Hồ đối với Vĩnh Linh thật là bao dung, nhân ái. Ấy là trong những năm chiến tranh lên đến tột đỉnh ác liệt, cùng với việc chỉ đạo, động viên quân dân Vĩnh Linh bắn rơi thật nhiều máy bay Mỹ, Bác đã họp bàn với Bộ Chính trị cho sơ tán tất cả đồng bào Vĩnh Linh ra các tỉnh phía Bắc để tránh sự hủy diệt của bom đạn Mỹ. Bác đã trực tiếp giao cho Bộ Quốc phòng và Bộ Công an thực hiện nhiệm vụ đặc biệt này. Khi nghe tin người già, phụ nữ và trẻ em Vĩnh Linh đã sơ tán ra đến Nghệ An - quê hương của Bác, Bác đã trực tiếp điện cho đồng chí Võ Thúc Đồng, Bí thư Tỉnh ủy và đồng chí Chu Mạnh, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An, căn dặn lãnh đạo tỉnh phải sắp xếp, bố trí nơi ăn ở cho nhân dân Vĩnh Linh thật chu đáo để nhân dân có điều kiện sản xuất, ổn định đời sống. Hai cái Tết cuối cùng là Tết Mậu Thân và Tết Kỷ Dậu, trước lúc đi xa, Bác đều điện hỏi các đồng chí lãnh đạo tỉnh Nghệ An để biết xem đồng bào K10 (tức nhân dân Vĩnh Linh) sinh sống, sản xuất, học tập ra sao? Đồng bào có bánh tét, thịt lợn, bánh kẹo... ăn Tết không? Bác chỉ thị cho Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An phải tổ chức cho đồng bào Vĩnh Linh ăn Tết thật đầy đủ, chu đáo. Đối với các cháu K8 (tức học sinh Vĩnh Linh) ở các tỉnh Bắc Bộ, thỉnh thoảng Bác cũng gửi thư thăm. Bác mong các cháu dù phải sống xa quê hương, gia đình nhưng cũng phải luôn luôn vui vẻ, thi đua học tập tốt, thực hiện 5 điều Bác dạy.
Quan tâm yêu thương Vĩnh Linh bao nhiêu, Bác càng tự hào, phấn khởi bấy nhiêu khi nghe tin quân dân Vĩnh Linh, bộ đội đảo Cồn Cỏ bắn cháy nhiều máy bay, tàu chiến Mỹ. Vĩnh Linh vinh dự là địa phương cấp tỉnh đầu tiên của miền Bắc xã hội chủ nghĩa được Bác ký quyết định phong tặng Danh hiệu Anh hùng. Trong bốn năm, từ năm 1965 đến năm 1968, Bác đã 8 lần viết thư khen ngợi thành tích chiến đấu của quân dân Vĩnh Linh và bộ đội đảo Cồn Cỏ. Mỗi một bức thư Bác đều biểu dương và căn dặn quân dân Vĩnh Linh, bộ đội đảo Cồn Cỏ hãy phát huy chủ nghĩa anh hùng cách mạng, đoàn kết, thương yêu giúp đỡ lẫn nhau để vượt qua khó khăn, tạo nên sức mạnh, góp phần cùng với quân dân cả nước quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược. Trong bức thư gửi quân và dân Vĩnh Linh đề ngày 20 tháng 9 năm 1967, Bác viết:
“Bác rất vui lòng được tin ngày 17/9/1967 Vĩnh Linh đã lập công xuất sắc lần đầu bắn rơi hai máy bay B.52 của giặc Mỹ.
Thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ, Bác đặc biệt gửi lời khen ngợi đồng bào, chiến sĩ và cán bộ Vĩnh Linh đã đánh giỏi, bắn trúng, chiến thắng vẻ vang.
Vĩnh Linh thật xứng đáng là tiền tuyến anh hùng của miền Bắc xã hội chủ nghĩa. Đồng bào, chiến sĩ và cán bộ Vĩnh Linh hãy phát huy truyền thống đoàn kết, anh dũng, kiên cường trong chiến đấu và sản xuất, giành nhiều thắng lợi to lớn hơn nữa.
Chào thân ái và quyết thắng!”.
Nhân dịp quân và dân Vĩnh Linh bắn rơi 200 máy bay giặc Mỹ, ngày 10 tháng 8 năm 1968, Bác đã gửi thư khen ngợi đồng bào, bộ đội và cán bộ Vĩnh Linh:
“Bác rất vui lòng thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ khen ngợi đồng bào, bộ đội và cán bộ Vĩnh Linh đã bắn rơi 200 máy bay giặc Mỹ, bắn chìm và bắn cháy 33 tàu chiến các loại.
Vĩnh Linh đánh giặc giỏi, sản xuất giỏi, làm công tác phòng không nhân dân tốt, phục vụ tiền tuyến tốt.
Vĩnh Linh càng đánh càng thắng, càng đánh càng mạnh.
Bác vui lòng báo tin là Quốc hội vừa quyết định tặng Vĩnh Linh thêm một Huân chương Độc lập hạng Nhì nữa.
Quân dân và cán bộ Vĩnh Linh hãy phát huy thắng lợi, kiên quyết cùng quân và dân miền Bắc đánh bại hoàn toàn chiến tranh phá hoại của giặc Mỹ, góp sức cùng đồng bào miền Nam anh hùng giành toàn thắng cho sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước.
Bác tặng Vĩnh Linh hai câu thơ:
Đánh cho giặc Mỹ tan tành.
Năm châu khen ngợi Vĩnh Linh anh hùng”.
Có một điều đặc biệt là trong 8 bức thư gửi quân dân Vĩnh Linh, bao giờ Bác cũng nhắc tới đồng bào Vĩnh Linh trước tiên, kế đó là chiến sĩ, rồi mới tới cán bộ Vĩnh Linh. Điều này thể hiện quan điểm của Bác, ấy là bất kể việc gì, nhân dân phải là trên hết.
Trong thư gửi cán bộ chiến sĩ đảo Cồn Cỏ vào ngày 5 tháng 6 năm 1968, Bác viết:
“Bác rất vui mừng thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ khen ngợi cán bộ, chiến sĩ đảo Cồn Cỏ chiến đấu dũng cảm, mưu trí, trong một ngày 31/5/1968 đã bắn rơi 4 máy bay Mỹ. Cồn Cỏ xứng đáng là đảo nhỏ anh hùng.
Bác nhắc các chú phải tăng cường đoàn kết, luôn luôn nâng cao cảnh giác, không ngừng tập luyện, sẵn sàng chiến đấu, kiên quyết đập tan mọi âm mưu, thủ đoạn của địch, dành nhiều thắng lợi to lớn hơn nữa.
Tái bút: Bác tặng các chú hai câu thơ:
Cồn Cỏ nở đầy hoa thắng trận.
Đánh cho tan xác giặc Huê Kỳ”.
Thực hiện lời Bác dạy, vượt lên những mất mát, thương đau trước đạn bom tàn khốc của kẻ thù, cùng với quân dân cả nước, quân dân Vĩnh Linh đã anh dũng chiến đấu đập tan cuộc chiến tranh phá hoại quy mô và tàn bạo của đế quốc Mỹ. Đã độc lập chiến đấu, hợp đồng chiến đấu, bắn rơi 293 máy bay, trong đó có 7 chiếc B52, bắn chìm và bắn cháy 69 tàu chiến các loại của Mỹ. Cồn Cỏ - đảo nhỏ anh hùng, cũng đã góp phần bắn cháy 48 máy bay và hàng chục tàu chiến. Mỗi một chiến công của quân dân Vĩnh Linh đều có sự cổ vũ, khích lệ của Bác mà làm nên. Mỗi một chiến công của quân dân Vĩnh Linh đều đã trở thành những bông hoa rực rỡ, tỏa ngát hương thơm dâng lên tặng Bác. Vĩnh Linh đã thực sự “càng đánh càng thắng, càng đánh càng mạnh” như Bác từng khen.
Đến nay, dù đã hơn 50 năm Bác đi xa, nhưng những tình cảm yêu thương của Bác, sự quan tâm chỉ bảo của Bác, vẫn mãi nồng ấm và tỏa sáng trong lòng mỗi người dân Vĩnh Linh, thúc giục Vĩnh Linh hãy tiếp nối truyền thống anh hùng trong chiến đấu, thành sức mạnh trong lao động sản xuất để xây dựng một Vĩnh Linh giàu đẹp như ngày nào Bác hằng mong đợi.
N.N.C
