NẮNG LÀO
Tùy bút Trần Kỳ Trung
Ảnh: Đoàn nhà văn Việt Nam tại Lào
Nhớ lại, bằng khoảng thời gian này, trước năm một chín bảy lăm, tháng mười hai, vào đầu mùa khô của Lào, bên tây dãy Trường Sơn không còn mưa, chỉ có nắng, tiện cho việc hành quân. Dọc các đường giao liên, những tiểu đoàn bộ binh, hàng nối hàng, người tiếp người, bước chân đè lên bước chân... miên man đi như suối chảy, tít tắp... Mình lẫn vào những đoàn người đi như vô tận đó vào nam. Đang đi trong rừng, bạt ngàn cây xanh, cái màu xanh đậm đặc ngay trước mặt, che hết cả nắng. Bất chợt, xuyên qua một cửa rừng, gặp một trảng cỏ, không rộng, lộ ra một mảng trời xanh, ùa nắng. Cái ba lô đựng quân tư trang căng phồng, ruột tượng gạo đầy oặt, khẩu AK với đủ cơ số đạn... đang nặng trĩu vai, bỗng chốc, làm cho mình không để ý, chỉ thấy ngợp với nắng Lào. Người nhìn người thấy có vẻ hơi khác lạ so với thường ngày, nét mặt trông có vẻ lành lặn hơn và nụ cười... cũng có vẻ vui hơn. Chẳng gì, từ một chỗ hầm hập hơi người, lưng mồ hôi người này áp vào mặt người kia, nay bất chợt ra chỗ thoáng đãng, tạo cho mình, cho mọi người có cảm giác thân thiện với nắng Lào hôm ấy.
Đến bây giờ, bao nhiêu việc ngồn ngộn phải giải quyết, lo từng cái ăn, cái mặc, thời thế vàng, thau lẫn lộn, ngồi một chỗ không yên... chỉ nghĩ làm sao gia đình mình tồn tại, con cái học hành đàng hoàng... đã mệt cả người. Còn hơi đâu để ý đến nắng.
Nắng hanh hao, nắng vàng nhạt, nắng oi ả, nắng rát bỏng lưng, nắng hạn gay gắt, nắng quái chiều hôm... mình cũng mặc kệ. Gặp nắng, chống chọi với nắng, có khi hóa ra mua cái bực mình vào trong người.
Nhưng thật lạ, cùng đoàn Nhà Văn Việt Nam sang thăm Lào, đúng vào thời điểm trước đây mình hành quân vào Nam bên dãy tây Trường Sơn, cái cảm giác ngỡ ngàng gặp nắng Lào ở cửa rừng bất chợt ùa về, nhớ đến nao lòng.
Qua cửa khẩu Bờ Y (KonTum) mình cùng đoàn Chi hội nhà văn Việt Nam tại Đà Nẵng đặt chân lên đất Lào. Đường rộng, trải nhựa, uốn lượn theo các triền núi, lúc lên cao, lúc xuống thấp... Ngồi trong ô tô nhìn ra, những cánh rừng màu xanh chập chùng lên, xuống theo độ cao, thấp của con đường mà ô tô đang đi. Màu xanh óng ả của cây, của lá... đang được tắm nắng. Trời của đất Lào vào đầu mùa khô xanh ngăn ngắt, chỉ có vài đám mây trắng điểm xuyến, trôi lờ lững, còn tất cả chỉ có nắng, nắng vàng của đất Lào như rót mật xuống mặt đất, xuống cánh rừng.
Lâu lắm rồi mình mới cảm nhận được sự thoáng đãng, mơn man của màu nắng này.
Lại tự hỏi, sao hơn ba mươi năm, tóc đã điểm bạc, cái nhìn đã trĩu nặng việc đời, buồn nhiều hơn vui... sao hôm nay lại tự nhiên vui, trút đi mọi nỗi ưu phiền vì gặp nắng của Lào?
Là vì, màu nắng đó, gợi nhớ cho mình một thời không thể quên của kề cận cái sống, cái chết. Những kỷ niệm cứ ăm ắp dội về. Khuôn mặt mấy thằng bạn thân nằm cạnh mình khi mắc võng giữa rừng già, đứa còn, đứa mất hiện rõ dưới ánh nắng của đất Lào, nơi mình đang đi qua.
Lại nữa, tham quan thác nước Phapheng, dưới ánh nắng ban trưa trên đất Lào đang rải đều xuống dòng thác. Dòng nước thác trắng xóa oằn mình, uốn lượn qua những tảng đá to, nhấp nhô, óng ánh như đang được trộn với kim tuyến. Con người không thể trầm trồ trước vẻ đẹp của tự nhiên, sáng lòa, sôi sục của con thác khi có ánh nắng Lào chiếu vào.
Đến thủ đô Viêng Chăn của Lào, dù đã gần trưa, vẫn gặp cái nắng, nhưng lạ, không gắt như bên đông Trường Sơn. Mình cứ ngẫm nghĩ: Tại sao thế nhỉ? Xem nhiệt độ, không cao hơn bên Việt Nam là bao nhiêu, sao mình không thấy bức bối, không muốn ngồi trong phòng điều hòa, mà muốn đi ra ngoài kia, để tắm nắng? Ngẫm nghĩ một lúc mới phát hiện ra, nắng của Lào thanh, sạch hóa ra là do sự trật tự của người Lào. Ô tô không bấm còi, xe nhường xe, người đi đúng luật, không chen lấn. Cảnh vật, người, xe và nắng như giao hòa, quyện vào nhau, nâng nhau lên, thanh tao hơn, thoáng đãng hơn, đẹp một cách lạ lùng. Một điều nữa làm cho nắng Lào trở nên thân thiện là ở Viên Chăn không hề có nhiều nhà cao mấy chục tầng, không có những khối bê tông xám xịt đè nặng tầm nhìn, không có những cao ốc mà những cửa kính nhìn vào cứ lóa mắt như thể sắp bị mù... mà chỉ có những ngôi nhà ngăn nắp ẩn hiện giữa vườn cây, những khách sạn vừa tầm, trang nhã, những ngôi chùa trầm mặc trang nghiêm... mà hình như kiến trúc ấy để cho nắng Lào lan tỏa vào tận mọi ngóc ngách, ai cũng được tận hưởng ánh nắng tự nhiên. Hít thở không khí trong lành, con người như nhòa đi trong không gian ấm, nhẹ của nắng... sống thế cũng đủ sướng rồi.
Ở Việt Nam của mình, nhất là thành phố lớn đâu dễ để có phút tận hưởng ánh nắng đẹp như nắng của Lào! Về nước ngồi lại nghĩ vẫn thèm.
Không biết ai đã nói câu này làm cho mình tâm đắc: “ Sống như nắng, đẹp như nắng, sinh ra là để cho ” Với ánh nắng bình minh trên đất Lào, mình đã cảm nhận sự yêu thương mà ánh nắng ban mai đã ban tặng cho con người đúng như câu nói trên.
Ở Luôngprabang từ tờ mờ đất, từng đoàn nhà sư đi khất thực, hái bên vệ đường cả đoàn người đang quỳ xuống, hai tay dâng lễ vật cúng cho nhà chùa. Người cho tự nguyện, người nhận cũng tự nguyện. Không ăn to, nói lớn, đi lặng lẽ, trật tự. Cũng không cần nhiều, nhận vừa đủ. Nếu của ai đó hơi nhiều, nhà sư khất thực sẵn sàng nhường phần đã nhận cho người đi sau hoặc những đứa trẻ nghèo đói đi bên cạnh. Và khi ánh bình minh ló rạng, công việc khất thực của các nhà sư đã xong, quãng đường dài vừa lúc nãy còn đông người, giờ lại thoáng đãng, sạch bong. Trong chùa các nhà sư tiếp tục công việc của mình, ngoài đường, sau việc thiện, những người dâng lễ vật cho chùa lại trở về với đời thường. Dưới ánh nắng bình minh, thật trong, tinh khiết của ban mai trên đất Lào, nét mặt mọi người như vui hơn, thân thiện hơn làm cho ai cũng muốn tâm hồn mình thật trong sạch không thể nghĩ những điều gì khuất tất.
Bên bờ sông Mê Kông, vui nhất khi gặp các bạn nhà văn Lào đến đón. Bất đồng ngôn ngữ lúc này không hề làm nhạt đi cuộc nói chuyện. Những cái bắt tay thật chặt, sự chia sẻ văn chương, những ly rượu mừng...tràn ngập, như rất hiểu nhau dưới ánh nắng Lào. Ánh nắng Lào làm tươi nụ cười của các nhà văn hai nước Việt – Lào, làm lấp lánh nước sông Mê Kông đang chảy xuôi từ Lào qua Cămpuchia về Việt Nam. Một nhà văn Lào hỏi mình: “ Điều gì làm anh ấn tượng nhất khi đến thăm Lào?”. Mình nói: “ Sự thân thiện, điều đó thể hiện ở cách giao tiếp, tiếng cười, cảnh vật...”. Nhà văn Lào hỏi tiếp mình:“ Làm sao anh nhận biết điều đó? ”. Mình cười: “ Dưới ánh nắng rất đẹp của đất nước bạn, tất cả những điều đó hiện lên rõ mồn một...”. Nhà Văn Lào bắt tay mình: “ Thế là anh đã hiểu chúng tôi, sống thân thiện, trong sạch, rõ ràng, minh bạch... nhân dân, đất nước Lào muốn đón các Nhà Văn Việt Nam với tất cả điều đó như đón ánh nắng...”.
Nắng Lào đã gặp, một lần về, lại nhớ!
Viêng chăn - Hội An 11/2010
T.K.T.
