CÓ MỘT “CHÚ ẾCH CON”….GIÀ NHẤT NƯỚC VIỆT NAM - THU HƯỜNG
Đó là câu nói vui của các em học sinh mỗi khi tôi giới thiệu và dạy các em học bài hát "Chú ếch con” của nhạc sĩ Phan Nhân. Ca khúc này được nhạc sĩ Phan Nhân sáng tác năm 1967 . Như vậy "chú ếch con ” này đã được…45 tuổi. Đến nay ca khúc này vẫn được triệu triệu người yêu thích. Một số ca khúc sáng tác trong thời chiến không còn phù hợp với thời bình, thế mà "Chú ếch con” vẫn sống mãi, vượt thời gian, vượt không gian đến với mọi nhà, mọi em thiếu nhi trên khắp đất nước Việt Nam và thế giới. Tôi còn nhớ "Chú ếch con” cùng với em Hương Trà đã xuất ngoại và "làm mưa làm gió” ở Studio Antoniano ở thành phố Bologna (Ý) thu vào album CD ca nhạc thiếu nhi mang tên Zecchino d"Oro vào năm 2003. Khi tôi còn là cô bé học tiểu học ở trường làng tôi đã biết hát bài hát này, thế mà bây giờ tôi đã là một nhạc sĩ, một giáo viên đứng bục giảng 20 năm rồi vẫn thấy thích hát bài này. Ca khúc "Chú ếch con” được đưa vào giảng dạy trong chương trình Âm nhạc lớp 2 của bậc Tiểu học. Mỗi ngày, mỗi năm, được dạy các em học sinh bài hát này là một niềm vui đối với tôi.
Nhạc Sĩ Phan Nhân tên thật là Nguyễn Phan Nhân, quê ở Bình Ðức, Long Xuyên, An Giang. Ông sinh năm 1930, tại Long Xuyên-An Giang. Ngay từ nhỏ Phan Nhân đã tỏ ra là một cậu bé thông minh và có năng khiếu về nghệ thuật, đặc biệt là trong âm nhạc. Sau khitốt nghiệp xong, theo tiếng gọi của quê hương ông gia nhập quân ngũ, tham gia kháng chiến chống Pháp, và cũng chính trong môi trường đó, chiến sĩ Phan Nhân đã sáng tác những ca khúc phục vụ kháng chiến. Không sáng tác nhiều như những nhạc sĩ khác, nhưng những bài hát của Phan Nhân hầu như là những ca khúc vượt thời gian, để lại trong lòng thính giả nhiều tình cảm sâu sắc, trong đó có thể kể đến một số tác phẩm như: Hà Nội niềm tin và hy vọng, Em ở nơi đâu, Thành phố của tôi, Trên quê hương Minh Hải, Tình bạn già, Cây đàn guitar VictoHara...Đặc biệt là ca khúc Hà Nội niềm tin và hy vọng đạt giải A trong các ca khúc viết về Hà Nội. Ngoài những ca khúc trên, nhạc sĩ Phan Nhân còn sáng tác rất nhiều những ca khúc dành cho thiếu nhi: Chú ếch con, Hàng cây ơn Bác, Vườn cây của Ba (phổ thơ Nguyễn Duy)... được nhiều thế hệ thiếu nhi Việt Nam yêu thích. Năm 1969 hưởng ứng cuộc vận động sáng tác bài hát cho các em thiếu nhi, ông đã giành được giải thưởng cao với bốn ca khúc: Em là bông lúa Ðiện Biên, Chú ếch con, Em là con gái má Út Tịch, Chú cừu Mộc Châu
Trong rất nhiều ca khúc nổi tiếng của ông viết cho thiếu nhi đã kể trên theo tôi ca khúc "Chú ếch con” là ca khúc mà nhiều người yêu thích nhất. Đây là ca khúc hay, có tính nghệ thuật cao , cả về giai điệu lẫn ca từ. Chính vì thế mà Bộ Giáo dục đã chọn bài hát này để đưa vào giảng dạy hơn 20 năm qua.
"Chú ếch con” được viết bởi một đoạn đơn, gồm 4 câu nhạc,giọng Fdur, nét nhạc trong sáng, hồn nhiên, giản dị. Âm hình chủ đạo trong bài hát đơn giản, phù hợp với thiếu nhi:
Với âm hình chủ đạo đơn giản ở trên, tác giả dùng cho cả 4 câu nhạc, thế mà bài hát không hề đơn điệu. Có thể nhấn mạnh thêm, với tiết tấu này bài hát đơn giản nhưng không đơn điệu. Có lẽ viết cho thiếu nhi, chúng ta cần viết đơn giản thôi để cho các em dễ xử lí. Đơn giản nhưng phải hay . Đấy là cái khó của nhạc sĩ khi cầm bút viết cho thiếu nhi. Nhạc Sĩ Phan Nhân đã vượt qua "cái khó” ấy để đến với các em bằng chính cái tài viết ca khúc, biến những suy luận lí trí khô khan, biến những tính toán về khúc thức, bút pháp cao siêu thành tình cảm tự nhiên, chân thành, trong sáng, của mình thì các em mới cảm nhận được..
"Chú ếch con ” là một ca khúc lãng mạn, giàu hình ảnh. Thật không gì lãng mạn hơn mỗi khi hát ca khúc nay ta lại hình dung ra một cảnh rất nên thơ : Chú ếch con ngồi học bài bên hố bom cạnh vườn xoan. Không sợ bom đạn, chú ếch chăm chỉ này là tấm gương sáng cho bao học trò phải noi theo. Bài hát có tính giáo dục rất cao. Tuy vậy nó không giáo điều mà chân thực , gần gũi bởi những con vất rô ron, họa mi, chim ri … được tác giả nhân cách hóa hòa mình vào giai điệu tươi vui, tiết nhịp nôi nổi, tình cảm nhẹ nhàng trong suy nghĩ của tuổi thơ. Tôi không hiểu về chiến tranh nhiều, nhưng tôi có thể hình dung ra các thiếu niên, nhi đồng trong hoàn cảnh chiến tranh huỷ diệt của kẻ thù vẫn hồn nhiên ngồi học bài bên hố bom, vẫn múa hát vui đùa như trong ngày hội. Giúp các em học sinh của tôi hiểu được điều đó, các em được học trong một hoàn cảnh thuận lợi hơn nhiều nên sẽ cố gắng học tập thật tốt, để ngoan như chú ếch con trong bài hát. Một lần nữa, mời quý bạn đọc xem lại bài hát ngắn này :
Ca từ của Chú ếch con hoàn chỉnh như một bài thơ.
Kìa chú là chú ếch con
Có đôi là đôi mắt tròn
Chú ngồi học bài một mình
Bên hố bom kề vườn xoan
Bao chú cá trê non
Cùng bao cô cá rô ron
Tung tăng chiếc vây son
Nhịp theo tiếng trống vang dồn
Kìa chú là chú ếch con
Bé ngoan là ngoan nhất nhà
Chú học thuộc bài xong rồi
Chú hát thi cùng họa mi
Bao nhiêu chú chim ri
Cùng bao cô cá rô phi
Nghe tiếng hát mê li
Cùng nhau thích chí cười khì.
Chính vì thế ca khúc này làm cho thiếu nhi thích thú bởi những hình ảnh gần gũi, thân thương được nhân cách hóa, bởi những ca từ lãng mạn, giản dị dễ hiểu, ngộ nghĩnh, đáng yêu…cùng với giai điệu trong sáng, tầm cữ vừa phải dễ hát, hợp với độ tuổi của các em.
"Chú ếch con” quả thực là món quà quý của nhạc sĩ Phan Nhân dành cho thiếu nhi. Chú ếch con của các em … "già nhất” Việt Nam vì nó đã…45 tuổi và có lẽ nó ….sẽ " trường thọ ” trong lòng khán giả yêu nhạc Việt Nam.
T.H
