Nhà thơ Nguyễn Mỹ với bài thơ “Cuộc chia ly màu đỏ”

Nguyễn Mỹ sinh ngày 21-02-1935 tại thôn Trung Lương, xã An Nghiệp, huyện Tuy An, Tỉnh Phú Yên. Anh lớn hơn tôi 3 tuổi, hồi còn học ở trường Trung học địa phương, anh học trên tôi 2 lớp, rồi xung phong nhập ngũ vào quân đội trước tôi 1 năm. Trong chiến dịch AtLăng đầu năm 1954 chống thực dân Pháp xâm lược, anh và tôi cùng chiến đấu ở chiến trường tỉnh Phú Yên.

Sau Hiệp định đình chiến Giơnevơ, chúng tôi cùng tập kết ra miền Bắc. Năm 1959 anh và tôi cùng tham gia chiến đấu ở chiến trường Xiêng Khoảng (Lào) để giúp bạn. Những năm tháng chiến đấu ấy tôi bị thương, anh có đến Trạm xá mặt trận thăm tôi và tặng tôi 1/2 kg đường cát trắng để bồi dưỡng sức khỏe. Hoàn thành xong nhiệm vụ giúp bạn, đơn vị về nước đóng quân ở huyện Thanh Chương tỉnh Nghệ An. Tôi ở Trung đoàn 90, Sư đoàn 324 đóng quân ở Đồi Hao; anh ở Trung đoàn 14, Sư đoàn 324 đóng quân ở Đồi Si, cách nhau chừng 4 km. Tuy vậy thỉnh thoảng những ngày chủ nhật chúng tôi vẫn thường gặp nhau khi đi dạo phố Chợ Rạng, hoặc những lần được Phòng chính trị sư đoàn triệu tập về để viết bài, viết tin cho tờ tin của sư đoàn trong một đợt tuyên truyền nào đó.

Năm 1960 cấp trên cho tôi đi học lớp bồi dưỡng văn hóa của Bộ tư lệnh pháo binh, rồi sau đó được đi đào tạo lớp sĩ quan ở trường sĩ quan pháo binh thời gian hơn 3 năm. Tốt nghiệp ra trường, tôi về làm phóng viên Báo Quân khu ba, rồi về Tổng Cục Chính trị làm phóng viên Báo Quân đội nhân dân. Lúc ở chiến trường miền Nam tôi được tin anh Nguyễn Mỹ cũng đã vào chiến trường Liên khu V và đang làm phóng viên mặt trận của báo Cờ Giải phóng Trung trung bộ. Nhưng vì lúc đó tôi và anh Nguyễn Mỹ mỗi người đang làm nhiệm vụ ở mỗi chiến trường khác nhau nên không thể nào gặp nhau được.

Sau này tôi mới biết tin anh Nguyễn Mỹ đã hy sinh ngày 16-5-1971 trên bờ sông Đăk Tu huyện Trà My tỉnh Quảng Nam trong lúc đang đi công tác cơ sở bị địch phục kích. Anh Nguyễn Mỹ bắt đầu có thơ đăng trên tạp chí Văn nghệ Quân đội từ năm 1957. Mặc dù tác phẩm của anh để lại không nhiều, nhưng chỉ với bài thơ “Cuộc chia ly màu đỏ” (năm 1964) Nguyễn Mỹ đã được nhiều thế hệ đọc giả yêu mến, ngưỡng mộ. Đó là một bài thơ dù viết về chuyện chia tay ra trận giữa lúc cuộc chiến đấu chống đế quốc Mỹ của dân tộc ta đang đến hồi ác liệt nhưng không hề cương mà vẫn nhuần nhị tinh tế tình yêu quê hương, đất nước rất thuần khiết và cảm xúc tự tin dạt dào. Màu đỏ của cuộc chia ly trong thơ Nguyễn Mỹ đã trở thành cao cả, thiêng liêng mà một thời có hàng vạn, hàng vạn người trẻ tuổi đã làm được và hoàn tất sứ mệnh vinh quang - Chiến đấu để giành lại độc lập cho non sông đất nước, quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh, hy sinh tình riêng và nghĩa lớn...

Ba mươi sáu năm sau ngày Nguyễn Mỹ hy sinh, sự mất mát đau thương của những người yêu quý ông phần nào được bồi đắp bởi Nguyễn Mỹ là một trong những người được truy tặng đợt đầu “Huy chương vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” và “Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật” : “Trận Quảng Cau”, “Thơ Nguyễn Mỹ”, “Nguyễn Mỹ nhà thơ chiến sĩ”...

Nhân dịp về thăm lại căn cứ của Khu ủy V, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đã đến thăm và thắp nén hương trên phần mộ của nhà thơ liệt sĩ Nguyễn Mỹ tại nghĩa trang liệt sĩ Bắc Trà My - Giữa núi rừng Trà My xanh thẳm, phần mộ của nhà thơ vẫn luôn thắm tươi sắc đỏ của những đóa hoa.

Cuộc chia ly màu đỏ

Đó là cuộc chia ly chói ngời sắc đỏ

Tươi như cánh nhạn lai hồng

Trưa một ngày sắp ngả sang đông

Thu, bỗng nắng vàng lên rực rỡ.

Tôi nhìn thấy một cô áo đỏ

Tiễn đưa chồng trong nắng vườn hoa

Chồng của cô sắp sửa đi xa

Cùng đi với nhiều đồng chí nữa

Chiếc áo đỏ rực như than lửa

Cháy không nguôi trước cảnh chia ly

Vườn cây xanh và chiếc nón trắng kia

Không giấu nổi tình yêu cô rực cháy

Không che được nước mắt cô đã chảy

Những giọt long lanh, nóng bỏng,

                                            sáng ngời

Chảy trên bình minh đang hé giữa

                                              làn môi

Và rạng đông đang hừng trên nét mặt

Một rạng đông với màu hồng ngọc

Cây si xanh gọi họ đến ngồi

Trong bóng rợp của mình, nói tới

                                         ngày mai...

Ngày mai sẽ là ngày sum họp

Đã tỏa sáng những tâm hồn cao đẹp !

Nắng vẫn còn ngời trên những lá si

Và người chồng ấy đã ra đi...

Cả vườn hoa đã ngập tràn nắng xế

Những cánh hoa đỏ vẫn còn rung

                                             nhè nhẹ

Gió nói, tôi nghe những tiếng thì thào

“Khi Tổ quốc cần họ biết sống

                                        xa nhau...”

Nhưng tôi biết cái màu đỏ ấy

Cái màu đỏ như màu đỏ ấy

Sẽ là bông hoa chuối đỏ tươi

Trên đỉnh dốc cao vẫy gọi đoàn người

Sẽ là ánh lửa hồng trên bếp

Một làng xa giữa đêm gió rét...

Nghĩa là màu đỏ ấy theo đi

Như không hề có cuộc chia ly...