Tiếng rừng – Truyện Phạm Nguyễn Ca Dao

Đàn chó lon ton chạy trước nhưng rất trật tự. Mấy con voi đi sau, đôi tai của chúng cứ phe phẩy dường như để xua tan cái nóng hừng hực của đồng bằng, chúng từ Tây Nguyên xuống, mang theo cả những mảng đất đỏ khô ráp lại dưới cái lớp da xù xì, dày cộp.

Trên lưng bên cạnh người nài chúng còn mang theo những chú khỉ mặc những bộ quần áo cũn cỡn, còn đội cả mũ bảo hiểm nữa trông thật ngộ nghĩnh. Điều đó khiến tôi thích thú vô cùng.

Đoàn diễu hành dừng lại trước sân khấu được dựng sẵn.

Tôi đang ngắm nhìn những con voi thì tiếng người dẫn chương trình nhẹ nhàng, trầm ấm cất lên:

- Kính thưa tất cả quý vị khán giả, tất cả các em thiếu nhi thân mến! Những ngày hè vui tươi lại đến, để xua tan cái không khí nóng nực và tạo điều kiện để các em có thể gần gũi hơn những con vật nhỏ bé, đáng yêu chung quanh mình, những người bạn dễ thương của rừng sẽ tụ họp về đây và làm vui cho các bạn. Nào! Chúng ta cùng hướng về sân khấu. Mong rằng các bạn sẽ thấy yêu rừng hơn và cùng chung tay bảo vệ môi trường, giữ cho rừng xanh, mãi xanh để những người bạn có được một cuộc sống yên bình.

Tiếng vỗ tay ầm vang.

Hai con voi đứng dưới sân khấu bắt đầu dùng cái vòi hút mấy quả bóng màu sắc rực rỡ từ trong rổ ra rồi tung lên. Màn tung hứng của hai diễn viên nhí càng hào hứng hơn khi những trái bắp thật khi chuyền ngang bị các con voi chộp lấy một cách nhanh nhẹn bằng vòi và đưa vào miệng nhai ngấu nghiến.

Màn xiếc voi khép lại. Trên khán đài các chú chó đang chờ được biểu diễn màn đi xe đạp, nhảy qua vòng lửa, học tính… thật đáng yêu.

Thời gian chờ tiết mục tiếp theo lâu hơn. Điều đó thôi thúc sự tò mò từ phía khán giả nhí bọn tôi.

Chiếc rèm đỏ được kéo ra.

Trên chiếc xe xích lô nhỏ trang trí cây lá um tùm, hai chú khỉ bất ngờ bước ra. Chúng cúi rạp mình chào khán giả. Hành động ngộ nghĩnh đến đáng yêu khiến ai cũng phải phải bật cười. Âm nhạc rộn rã cất lên từ hai bên sân khấu. Người hướng dẫn với bộ vest màu đen, tay còn cầm cái gậy màu đen dài thượt trông ông ta ra vẻ lịch lãm lắm. Từ phía trong sân khấu, một chú khỉ khác với thân hình nhỏ nhắn cùng khuôn mặt láu lỉnh đang nghiêng ngả trên chiếc xe đạp nhỏ xíu màu cam, trên cổ tay nó đeo cái vòng bằng inox sáng loáng, chú lượn quanh một vòng rồi quay xoay tít xe đạp. Chú ngẩng mặt lên "đưa răng khỉ ra cười” trước sự thán phục của khán giả.

- Thật tuyệt! - Tôi quay ngoắt sang đứa đứng cạnh để chia sẻ - Nó giỏi thật nhỉ?

Đứa đứng cạnh, không quen biết tỏ ra đồng tình nhưng chẳng trả lời tôi… Chẳng một giây tôi rời mắt khỏi sân khấu.

Ba con khỉ lại hí hửng đứng xếp hàng thẳng tắp, ngay ngắn. Sau tiếng còi hiệu, chúng thi nhau đạp thật nhanh vòng quanh sân khấu. "Ầm!" Chú khỉ đeo vòng ngã nhào. Liếc nhìn mấy "thí sinh" khác vội vã chạy về đích-nơi có những quả chuối được treo lơ lửng. Chú ta cũng bỏ chạy nhưng khi nghe gọi "Xen" và nhìn thấy ngọn roi của người hướng dẫn đã phải quay lại, hoảng hốt ôm chiếc xe đạp chạy thật nhanh. Hành động hồn nhiên ấy khiên tất cả khán giả bật cười.

Ăn chuối xong, con khỉ có đeo kiềng với tên gọi Xen lại tiếp tục biểu diễn. Nó nhẹ nhàng ném con lăn về phía người đàn ông kia để ông ta xếp lên bục. Con khỉ vội vàng đứng lên miếng ván. Tuyệt làm sao? Nó đưa mình nhẹ nhàng trên tấm trượt. Mấy con lăn hình trục sáng lấp loáng dưới tia nắng chiều.

Mấy con lăn cứ thế cao dần, thế mà nó vẫn làm tốt. Rồi cao hơn quá đầu nó. Tưởng chừng đã được luyện kĩ, con khỉ có thể vững vàng trên con lăn. Nhưng không! Nó đã ngã. Tiếng loảng xoảng của mấy con lăn va đập vào nhau nghe inh tai.Tâm trạng tôi lúc ấy? Ừ! Thì hụt hẫng. Chẳng còn một tiếng vỗ tay dù là rất nhỏ. Chẳng còn những ánh mắt động viên, thán phục. Có lẽ đây là cái không gian tĩnh lặng hiếm thấy ở chỗ xiếc khiến con vật thoáng chút bối rối. Nó chỉ thốt lên được một tiếng pha lẫn sợ hãi. Nó thực hiện lần thứ hai, lần này nó có vẻ thận trọng hết sức trong việc bước lên từng con lăn. Nó đặt chân lên. Rồi toan rụt lại. Sự rụt rè của nó đã khiến tôi lo lắng một điều gì đó chẳng lành. Buổi trình diễn chẳng thể dừng lại chỉ vì sự sợ hãi của nó. Chả lẽ một lần ngã đối với nó đáng sợ đến thế sao? Đang mải miết suy nghĩ thì âm thanh ồn ã của mấy con lăn bóng lộn đó khiến tôi giật mình. Đừng. Không lẽ... Nó lại ngã. Tôi chẳng dám tin. Trông nó thật tội nghiệp. Nó lặng yên. Người hướng dẫn liếc nhìn về phía khán giả bằng ánh mắt bối rối. Chẳng còn cách nào khác: "trò xiếc khỉ kết thúc ở đây”. Ông ta đưa ánh mắt hằn học nhìn nó rồi nhìn vào bên trong, hất hàm. Một thằng bé vội vã chạy ra nắm lấy sợi xích đang quàng lên cổ nó giật mạnh rồi lôi đi xềnh xệch về phía cánh gà. Đôi chân ngắn ngủn của nó chẳng thể nào theo kịp những bước đi vội vã. Bàn chân không đứng vững trên con lăn giờ đã chẳng tài nào bám nổi mặt sàn. Nó cố rướn cái cổ cho thật dài nhưng dây xích ngày một căng thêm. Mắt nó trợn lên, còn tôi thì nhắm lại.

- Xen… - Người đàn ông rít lên.

Tôi giật mình. Tôi chen ra khỏi đám đông bước nhanh tới một góc vắng vẻ sau sân khấu, lẳng lặng dựa lưng vào gốc cây. Hình ảnh con khỉ bị lôi bằng sợi xích thô cứng, tàn bạo cứ chập chờn trước mắt tôi. Tôi thở theo tiếng thấp thỏm của trái tim mình, lòng thầm ước ao một điều tốt lành sẽ đến với con khỉ.

Tôi lén nhìn qua cái lỗ thủng nho nhỏ ở miếng bạt bao quanh cánh gà của đoàn xiếc. Đây rồi. Con khỉ vẫn đang đứng liêu xiêu một góc, sợi xích vẫn căng trên cổ.

- Xen! Mày làm gì vậy hả? Con quỷ nhỏ. Rốt cuộc mày muốn gì? - Ông ta vừa hét vừa quất mạnh cái roi dây vào lưng con Xen.

- Khạc…

Con khỉ vừa thét lên đau đớn vừa tìm cách lẩn tránh sự tàn bạo của cái roi dây. Trong khi đó, hai con cùng đua xe với nó ban nãy lại đang tranh nhau những quả chuối chín ban thưởng.

Cánh tay lại giơ lên. Tôi lấy tay che miệng. Tôi thật sự cảm thấy day dứt khi phải đứng nhìn nó bị đánh đập. Lưng nó đã rướm máu. Chiếc áo bóng bẩy mà người ta đã mặc cho nó trước khi ra sàn diễn không thể che tấm thân ốm yếu. Tôi vùng bỏ chạy... nhưng chẳng biết chạy đi đâu. Rồi tôi cũng đã dừng lại bên một quán nước cạnh lối đi. Khát quá tôi mua một chai nước. Lại thấy đói bụng, rút tiền định mua vài quả chuối nhưng bàn tay như có ai giật rụt lại. Tôi không hiểu nổi mình. Có lẽ bị ám ảnh bởi cặp mắt thèm thuồng của con Xen khi nhìn chúng bạn ăn còn nó thì bị đánh. Trước khi ngọn roi quất vào da thịt người ta lại vờn quả chuối trước mặt Xen và liệng cho hai con khỉ kia.

- Thật bất công! - Tôi lẩm bẩm.

Nghĩ ngợi hồi lâu, tôi cũng tìm được cái lí trong sự vô lí đó.

Tôi quyết định mua năm quả chuối vừa ăn, vừa đi lại chỗ đoàn xiếc. Chờ đợi.

Nhóm xiếc ra về. Lần này không trống kèn, không cờ hoa. Các con khỉ cũng không còn chễm chệ trên lưng voi mà là trong chuồng sắt có một thằng bé đẩy đi. Tôi lững thững đi theo và tìm cách bắt chuyện. Ban đầu tiếp xúc với tên này, tôi thấy hắn đáng ghét, vô tâm, hững hờ lắm. Nhưng càng nói chuyện, tôi càng thấy ở hắn có gì đó ngu ngơ nhưng chân thành đến đáng yêu.

Tôi thò tay vào túi xách lấy ra một quả chuối định nhờ nó cho con Xen nhưng chưa kịp nói. Ai ngờ, nó giật lấy vừa đẩy xe vừa ăn ngon lành trong sự bối rối của tôi. Lũ khỉ thì ùa dồn về phía chúng tôi, ngơ ngác. Ăn xong nó còn bảo:

- Chuối ngon thật! Cám ơn! Còn không?

Tức hết sức nhưng đành đánh bài dịu vì tôi đang cần nó. Tôi cười:

- Ngày mai tao mua cho mày nữa. Bây giờ còn một quả tao nhờ mày cho con khỉ bị đánh.

- Con Xen ấy à? Không được đâu! - Nó vừa nói vừa lắc đầu ngoay ngoảy.

- Anh em mà mày làm gì khó khăn thế -Tôi nài nỉ.

Nó cười đưa mắt nhìn lại đám người trong đoàn rồi chùng giọng xuống:

- Mày không biết đâu, các con thú chỉ được ăn sau khi tập thôi. Con nào làm sai: phạt, cho nhịn. Con Xen trận này là mệt rồi!

- Nghĩa là nó không được ăn cho đến bao giờ?

- Tùy - Nó trả lời cộc lốc.

Thoáng chốc đã về đến chuồng thú, hắn liếc nhìn tôi rồi nói khẽ:

- Mày lại gốc cây đằng kia chờ, chút nữa tao ra.

Tôi thẫn thờ bước đi, lòng rối bời.

Lúc sau nó trở ra, giải thích đủ điều. Cuối cùng, nó "mạo hiểm" nhận quả chuối giấu nhanh vào túi quần như một kẻ cắp. Nó còn bảo có lần đã bị đánh vì "vi phạm luật" cho một con chó ăn trong khi nó đang bị phạt. Hắn vạch áo chỉ cho tôi xem vết lằn còn in dấu cạnh sườn rồi ngồi lặng yên. Bỗng dưng hắn quay ngoắt sang tôi, giọng hớn hở:

- Mai đến nhé!

- Để làm gì?

Hắn mỉm cười rồi gãi đầu:

- A, mày mau quên thế!... Chuối... cho tao và con Xen nữa, chắc nó còn bị phạt. Tôi định ừ nhưng lại thôi:

- Tao không có tiền mua vé.

Nó cười thật tươi ra vẻ đàn anh:

- Yên chí, khỏi cần vé, cái đó tao lo. Khoảng 8 giờ mày đến đứng ngoài cổng chờ tao ra dẫn vào. Nhưng nhớ đấy...

Nó lại cười, tiếng cười mới "đểu” làm sao!

Bỗng dưng tiếng hét từ đằng xa của ai đó không rõ vọng lại:

- Ê! Thằng quỷ? Sao không dọn dẹp đi. Mày lại vớ vẩn gì vậy hả?

Trong phút chốc tôi nhận ra ánh mắt hốt hoảng của hắn:

- Thôi. Tao đi đây! Nói rồi, hắn xách chiếc chổi cùn chạy biến đi.

- Ê! Mày tên gì? Tôi hỏi vọng theo.

- Quét Rác! - Hắn cười tinh nghịch.

Một ngày. Lâu thật! Nhưng rồi cũng đã đến. Cái nóng bao trùm cảnh vật. Ngày thường nên công viên vắng hơn, cũng có thể còn quá sớm. Đang thong thả dạo chơi ngoài cổng tràn ngập ánh nắng, bỗng dưng, có một tiếng gọi văng vẳng từ đằng sau:

- Ê! Mít ướt! Tao ở đây này - Quét Rác cười thật tươi và đưa tay vẫy tôi, ra vẻ mừng rỡ lắm, chẳng biết nó đặt cho tôi cái tên ấy từ lúc nào.

Tôi chạy thật nhanh về phía cổng.

- Chào! Công việc thế nào rồi?

- Xong xuôi tất, tranh thủ dọn chuồng tao cho nó ăn. Tội nghiệp lắm mày ơi! Ăn xong nó nhìn tao, hình như nó cũng thuộc "luật” rồi. Mày cứ giữ xách chuối đấy khi nào thuận lợi tao sẽ lấy.

- Mày dẫn tao đi xem bọn khỉ tập xiếc nghe?

Bất chợt hắn đưa tay bụm miệng tôi lại. Đoạn, hắn đưa một ngón tay lên bảo tôi im lặng.

- Tại sao? - Tôi hất tay hắn ra.

- Mày ngốc quá! Nếu biết mày theo dõi tập người ta sẽ tống cổ mày ngay lập tức. Tất nhiên là ra khỏi chỗ tập chứ không phải ra khỏi công viên - Hắn làm ra vẻ người lớn.

- Theo tao, lối này. Nhớ là yên lặng đấy!

Rồi hắn dẫn tôi đến một góc của sở thú. Hai đứa len lén nấp sát vào một góc tường vỡ.

- Con Xen đâu? - Tôi hỏi khẽ.

Theo cái lôgic tưởng tượng của tôi thì lẽ ra giờ này nó đang bị nhốt trong cũi hay bị trói ở một xó nào đó. Thế mà nó vẫn vậy. Vẫn ánh mắt dáo dác đầy vẻ âu lo, vẫn cái con lăn tròn trùng trục, cao ngất ngưỡng. Không mũ nỉ, chẳng quần hoa, áo khỉ để lộ ra cái thẹo. Cái thẹo loét rộng, máu đã khô lại một màu đỏ bầm. Không phải một mà là hai, ba…

- Trời ơi!

"Leng keng” con khỉ lại ngã. Dường như nó vẫn còn sợ. Nó ngồi thừ ở một góc. Mắt đờ đẫn.

- Khạc... - Tiếng con khỉ vang lên thất thanh giữa cái không gian yên ắng. Tự dưng, nước mắt tôi trào ra. Quét Rác an ủi tôi:

- Thôi nào! Mày lại mít ướt ra đấy à? Nó chẳng sao đâu. Tao hứa sẽ chăm sóc nó thật chu đáo. Thật đấy!

- Ừ! Mày hứa nhé!

Thế rồi, hiện ra trước mắt tôi cảnh tượng xé lòng. Mấy con chó cùng mấy con khỉ ốm yếu khác bị "luyện tập”.

Chia tay Quét Rác. Tôi trở về nhà trong tâm trạng thất thểu, một nỗi buồn mênh mang cứ giăng kín trong lòng. Chẳng biết con Xen sẽ ra sao? Liệu nó có chịu đựng nổi những tháng ngày dài dằng dặc còn lại. Ừ! Có Quét Rác rồi mà. Nghĩ vậy, lòng tôi cảm thấy đỡ phần nào.

Năm ấy, sau cái lần đến xem bọn thú tập luyện, đó cũng là lần cuối cùng tôi xem xiếc thú. Sau này cứ có dịp đi qua công viên tôi lại nhớ về Xen, nhớ về Quét Rác - cậu bạn mà tôi chưa rõ tên.

Lần này, tôi quyết định ghé vào. Công viên chẳng có gì đổi mới, chỉ khác là chẳng còn đoàn xiếc ngày nào. Chẳng còn cậu bạn láu lỉnh, tinh nghịch Quét Rác. Và tất nhiên, tôi cũng chẳng biết gì về Xen. Tôi dừng lại thật lâu ở mỗi vườn thú. Để làm gì ư? Tôi cũng chẳng biết. Tôi đứng lại ở một vườn thú cũ kĩ, rét gỉ nơi có những con khỉ đang leo trèo. Bất chợt tôi nhìn thấy một con có vết thẹo dài trên sống lưng. Như nhận ra điều gì đó mơ hồ nhưng rất đỗi quen thuộc, tôi gọi khẽ:

- Xen… Xen…

- Khạc… khạc….

- Có phải Xen không?

Con khỉ đưa ánh mắt tìm tiếng gọi rồi chạy vội vã ra phía khung sắt bằng đôi chân khập khiễng.

- Xen! Mày làm sao thế? - Tôi thảng thốt. Ai đã làm gì vậy nhỉ? Ai làm gì nó? Không, đâu có ai đâu.

Có lẽ, nó chẳng hiểu tôi nói gì nhưng nó cảm nhận tôi qua ánh mắt. Nó đi sát đến song sắt. Tôi vội vã chạy mua mấy quả chuối rồi trở lại. Tôi gọi "Xen”, nó lại chạy đến. Đúng là Xen của tôi đây rồi! Nó quàng cái chân què qua song sắt tay chờ chực xin chuối.

Cái nắng chiều gay gắt xuyên qua song sắt, đổ những cái bóng dài nằm sóng soải dưới mặt đất nóng bỏng. Lúc này, tôi lặng yên nhìn nó ăn. Bất chợt tiếng thuyết minh lanh lảnh của người hướng dẫn viên vườn thú cất lên:

- Ở đây, có rất nhiều giống khỉ khác nhau. Chúng tôi nuôi dưỡng nhằm bảo vệ sự đa dạng nguồn gien. Đặc biệt, chúng tôi còn có nghĩa vụ chăm sóc những con bị săn bắn trái phép, vừa nói người kia vừa đưa tay chỉ, con khỉ què kia sau khi bị thương ở chân và lưng được các cán bộ kiểm lâm đưa về đây nhờ chữa trị trước khi trả về rừng.

Đoàn người tham quan lắng nghe và nhìn nó bằng ánh mắt cảm thông, thương xót.

Tôi ngỡ ngàng. Nghĩa là sao? Phải chăng tôi đã lầm?

Thoáng nghi ngờ, tôi vội chạy vòng sang bên kia rồi bất ngờ gọi:

- Xen… Xen…

Con khỉ què lại vội vàng quay lại và chạy về phía có tiếng gọi.

Tôi ném cho nó quả chuối còn lại trên tay, gật đầu mỉm cười rồi lặng lẽ quay đi…