Trại sáng tác văn học thiếu nhi - Nơi nuôi dưỡng tình yêu thương, niềm tin và khát vọng
Trại sáng tác Văn học dành cho thiếu nhi trong dịp hè là hoạt động thường niên được Liên hiệp các Hội Văn học - Nghệ thuật thành phố Đà Nẵng phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố duy trì tổ chức trong hơn 20 năm qua và đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Đây là sân chơi bổ ích, lành mạnh, thúc đẩy niềm đam mê yêu thích, sáng tạo văn học trong lứa tuổi học trò, đồng thời tìm kiếm phát hiện, bồi dưỡng các tài năng trẻ của thành phố, khuyến khích những cây bút trẻ có nhiều tác phẩm chất lượng hơn.
Trại sáng tác năm nay ghi nhận số lượng học sinh đăng ký và được tuyển chọn tham gia nhiều nhất từ trước đến nay với gần 60 em. Điều này một phần chứng tỏ được sự quan tâm của ngành giáo dục, các trường học, các bậc phụ huynh cũng như sức hút của sân chơi này trong những năm gần đây đối với các em học sinh trên địa bàn thành phố. Sau quá trình được hướng dẫn, bồi dưỡng và tự viết tại nhà, Ban Tổ chức Trại đã nhận được 160 tác phẩm của 45 em học sinh gửi về để tham gia chấm chọn vòng cuối cùng. Như vậy, số lượng học sinh gửi bài tham gia chấm chọn vòng cuối cùng đã tăng hơn 1/3 và số lượng tác phẩm tăng gần 1/2 so với Trại sáng tác năm 2022. Thêm vào đó, tỉ lệ văn xuôi và thơ gần như là tương đồng, thể loại sáng tác đảm bảo tính đa dạng như: truyện ngắn, thơ, tản văn, tiểu luận, truyện lịch sử, dã sử… Đây thật sự là thành công bước đầu ngoài sự mong đợi của Ban Tổ chức.
Qua quá trình chấm chọn, Ban Tổ chức và Ban Giám khảo nhận thấy được sự đa dạng trong đề tài thể hiện của các em. Từ những câu chuyện nhỏ về bài học hay trong cuộc sống cho đến tình yêu gia đình, yêu thầy cô, bè bạn, cao hơn là những trăn trở của tuổi mới lớn dành cho cuộc sống hôm nay…; ngoài ra, nhiều em đã biết hướng ngòi bút của mình đến những vấn đề có tính chất toàn cầu như biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, tệ nạn xã hội và cả những trăn trở về hòa bình cho nhân loại… Riêng với mảng văn xuôi, trại sáng tác năm nay có thể nói là “bội thu” với những tác phẩm hay có đề tài phong phú, cốt chuyện hồn nhiên, sinh động, có thể kể đến như: Tôi là cá của Trương Thị Diệu Hà (lớp 11/9 - Trường THPT Hòa Vang), An Tư công chúa của Phạm Gia Khang (lớp 11/3, Trường THPT Tôn Thất Tùng), Tiếng gọi đàn của Trịnh Mỹ An (lớp 9/4, Trường THCS Nguyễn Công Trứ), Bồ Công Anh bay theo gió của Lê Khánh Hân (lớp 5/2 - Trường Tiểu học Mai Đăng Chơn), Ước mơ của Đoàn Thùy Linh (lớp 8/2 -Trường THCS Nguyễn Văn Linh), Isbella của Đoàn Dương Trúc Lam (lớp 8/1- Trường THCS Cao Thắng), Bánh khoai cô Mườn của Nguyễn Đỗ Minh Thư (lớp 8/6 - Trường THCS Phan Đình Phùng); Lại một chuyến đi của Nguyễn Thị Tuyết Mai (lớp 10/29 - Trường THPT Phan Châu Trinh)…
Đặc biệt truyện ngắn Tôi là cá của Trương Thị Diệu Hà kể về cuộc sống bình yên của chú cá chép nhỏ cùng với gia đình của mình ở một hồ nước tươi đẹp. Tuy nhiên việc con người xả rác nhựa xuống hồ đã gây ô nhiễm môi trường và khiến những người thân của chú cá phải chết thê thảm. Trong lúc chạy trốn, chú cá chép đã bị hai cha con cậu bé bắt về nhà nuôi trong hồ cá thủy tinh. Lúc đầu chú cá chép luôn cảm thấy sợ hãi, tìm cách trốn, nhưng khi nghe những lời tâm sự của cậu bé, chú cá chép đã chịu bầu bạn với cậu bé. Rồi một ngày cậu bé quyết định trả cá chép về lại với môi trường tự nhiên và cùng cha huy động mọi người dọn sạch rác thải, trả lại sự xanh tươi ban đầu cho hồ nước. Với trí tưởng tượng phong phú, cách diễn đạt mạch lạc, có sức lôi cuốn người đọc bởi những ngôn ngữ dạt dào cảm xúc, truyện ngắn của Trương Thị Diệu Hà không có nhiều tình tiết phức tạp nhưng được đánh giá cao bởi lối diễn đạt nội tâm khá sâu sắc, văn phong thể hiện trong sáng, đúng với lứa tuổi.
Ở thể loại văn xuôi, không thể không nhắc tới truyện ngắn Tiếng gọi đàn của Trịnh Mỹ An đã gây được ấn tượng cho người đọc từ cấu trúc, cách đặt tên truyện, cho đến xây dựng cốt truyện, hình tượng và tính cách, tâm lý nhân vật được viết khá công phu, với nhiều tình tiết cảm động về cuộc sống bầy đàn và tình mẫu tử. Khung cảnh truyện diễn tả cuộc sống bầy đàn sinh động của loài voọc chà vá chân nâu trong rừng, đặc biệt là nhân vật voọc mẹ đang mang thai đã tự tách đàn đi kiếm ăn, không may bị dính bẫy đã phải cụt một cánh tay. Tưởng đâu những nỗi buồn sẽ qua đi khi voọc mẹ sinh con, thế nhưng một trận cuồng phong khủng khiếp đã khiến voọc mẹ gãy mất chiếc chân trái, từ đó hai mẹ con nó không thể sinh sống trên cành cây giống như bầy đàn. Khi voọc con lớn lên, nó cũng rời bỏ mẹ để sống theo bầy đàn để lại một mình voọc mẹ sống cô đơn trong tiếng kêu thảm thiết. Bằng khả năng quan sát tinh tế sự vật xung quanh, qua cái nhìn trong trẻo, nhạy cảm Trịnh Mỹ An đã để lại cho người đọc nhiều điều đáng suy ngẫm.
Với An Tư công chúa của Phạm Gia Khang đã mang đến cho người đọc một truyện dã sử không mới về nội dung nhưng khá hấp dẫn về mặt tình tiết và cách sử dụng ngôn từ. Gia Khang thật sự đã đưa người đọc về với hào khí Đông A khi nhà Trần tổ chức Hội Nghị Diên Hồng để cố kết tinh thần dân tộc quyết tâm một lòng đánh giặc Nguyên - Mông xâm lược. Câu chuyện của An Tư công chúa là câu chuyện riêng của một nhân vật nhưng cũng là câu chuyện chung của người dân Đại Việt. An Tư công chúa vì tình yêu đất nước mà sẵn sàng hy sinh thân phận, hy sinh tình cảm riêng tư của mình, chấp nhận làm thiếp của tướng quân Nguyên là Thoát Hoan, chấp nhận nếm gai nằm mật để làm nội gián và chấp nhận cái chết để tinh thần dân tộc được lên cao trong cuộc chiến chống quân xâm lược Nguyên Mông góp phần mang đến chiến thắng vĩ đại cho quân dân Đại Việt trước một đội quân hùng mạnh nhất bấy giờ. Tác phẩm không cứng về mặt câu thoại kiểu truyện dã sử thường thấy, mà qua cách miêu tả tâm lý, diễn biến tình tiết, hay từng cử chỉ nhỏ của nhân vật, Phạm Gia Khang đã thật sự lôi cuốn người đọc vào chính hào khí của cuộc chiến chính nghĩa của quân dân ta lúc bấy giờ.
Ở thể loại truyện đồng thoại - mượn hình ảnh cây cỏ, con vật để nói lên ước mơ của mình thì em Lê Khánh Hân - học sinh nhỏ tuổi nhất của Trại sáng tác năm nay đã chuyển tải được thông điệp rõ ràng, rằng con người và thiên nhiên cần phải có sự hòa thuận trong cùng một môi trường sống để bảo vệ tốt nhất hành tinh xinh đẹp này. Bồ Công Anh bay theo gió là câu chuyện được Lê Khánh Hân kể về hoa Bồ Công Anh bé nhỏ chấp nhận rời vòng tay của gia đình để theo cô gió phiêu lưu đến nhiều vùng đất với mong muốn thiên nhiên cây cỏ được sinh sôi nảy nở gần con người để làm đẹp cho đời, nhưng trớ trêu, khi được đặt chân đến thành phố để làm bạn với cậu học sinh nhỏ thì cậu lại đam mê vào những trò chơi công nghệ, những vật chất nhân tạo mà để Bồ Công Anh khô héo. May mắn thay, không phải trong tất cả chúng ta ai cũng vậy, cô học trò nhỏ đã tìm thấy Bồ Công Anh bé nhỏ thoi thóp trong sọt rác để rồi hồi sinh Bồ Công Anh bằng những giọt nước mát trong lành trên khoảng đất bé nhỏ màu mỡ trong vườn nhà. Và rồi Bồ Công Anh cũng đã cảm nhận được sự đồng điệu, tình yêu thương đó từ con người để vươn lên trổ hoa làm đẹp cho đời.
Trại sáng tác năm nay cũng có nhiều truyện ngắn có nội dung phong phú, cốt truyện hồn nhiên, sinh động, trong sáng. Điển hình như truyện ngắn Isbella của Đoàn Dương Trúc Lam kể về một chú cún sống trong một gia đình quý tộc được chủ hết mực yêu thương, thế nhưng chú cún lại luôn cảm thấy nhàm chán. Một lần vì muốn làm quen người bạn mới, chú cún đã leo lên lan can tầng hai, vô tình giẫm phải một cái gai nên bị té xuống một chiếc xe tải đang di chuyển. Chiếc xe đã đưa chú cún đi xa ngôi nhà của mình và chú không thể nhớ đường về nhà. Hằng ngày chú lang thang khắp nơi, vì ăn trộm cá nên bị đuổi đánh, may được lũ chó hoang cứu. Từ đó chú cún đã có thêm những người bạn mới, luôn bảo vệ và chia sẻ thức ăn cho chú. Trong một lần đi tìm thức ăn vào ban đêm chú cún đã bị bọn trộm chó bắt và bán cho tiệm chó cảnh, may mắn sao chú cún đã gặp lại người chủ tốt bụng. Có thể nói Đoàn Dương Trúc Lam tuy còn nhỏ tuổi nhưng em đã có trí tưởng tượng rất phong phú, xây dựng nội dung truyện một cách tự nhiên, thú vị, lôi cuốn, với những tình huống truyện tinh nghịch đã khiến người đọc không khỏi bật cười trước sự láu lỉnh rất đáng yêu.
Với thể loại truyện tình cảm gia đình và ước mơ của tuổi trẻ, một lần nữa em Đoàn Thùy Linh - học sinh tham dự trại năm 2022 đã mang đến cho chúng ta một tác phẩm khá sâu sắc có tên là Ước mơ. Truyện ngắn Ước mơ được viết với kết cấu khá phức tạp khi thể hiện hai tuyến nhân vật song song, tuy nhiên vẫn giữ được sự logic nhất định. Truyện kể về hai cô gái trong hai gia đình có điều kiện sống khác nhau nhưng có cùng chung ước mơ về hội họa. Cô gái thứ nhất chịu sự áp đặt của gia đình, để rồi khi cô lớn lên cô trở thành bác sĩ theo mong muốn của ba mẹ, nhưng đây không phải là mơ ước của cô. Còn cô gái thứ hai tuy lớn lên trong một gia đình nghèo, nhưng cha mẹ luôn động viên cô thực hiện ước mơ của mình, và cuối cùng cô đã trở thành một họa sĩ và thành công rực rỡ với công việc đó. Tưởng chừng như cô gái đầu tiên sẽ mãi bế tắc với công việc bác sĩ do ba mẹ áp đặt và quên mất ước mơ trở thành họa sĩ của mình. Nhưng chính bức tranh đạt giải nhất của cô gái nhà nghèo vẽ về một bác sĩ đang say mê vẽ tranh bên trong một căn phòng mổ lạnh toát đã giúp cô gái thứ nhất nhận ra được ý nghĩa đích thực của cuộc sống mà mình hướng đến. Giúp cô mạnh mẽ đối diện với cha mẹ để được sống với chính mình với ước mơ, dù ước mơ đó không phải lúc nào cũng cao sang.
Nếu xét riêng về thể loại truyện ngắn thì Trại năm nay ghi nhận sự nỗ lực, tìm tòi, sáng tạo trong thể hiện kết cấu tác phẩm của các em như các kết cấu: tuyến tính, truy hồi, song tuyến, phản chiếu, nhân hóa, đồng thoại... Đó là bước đầu các em đã biết thể hiện mình qua nghệ thuật viết và phong cách viết riêng….
Với mảng thơ, mặc dù số lượng tác phẩm có tăng hơn so với năm ngoái, tuy nhiên, đây là sự tăng cơ học do số lượng thí sinh tham gia trại tăng. Còn về chất lượng thì thể loại thơ vẫn chưa có nhiều bứt phá. Điều này dễ hiểu, bởi đây vẫn là một thể loại khá khó dành cho các em học sinh. Bởi thơ cần có sự trải nghiệm và thể nghiệm sâu về mặt ngôn ngữ cũng như tư duy sáng tạo. Song, với góc độ sáng tác thiếu nhi thì nhiều em cũng đã thể hiện được mình ở thể loại này như em: Phùng Thị Mỹ Hoàng (lớp 9/1 - Trường THCS Đỗ Đăng Tuyển), Phan Vĩnh Phát (lớp 10/6 - Trường THPT Nguyễn Trãi), Mai Trần Mỹ Dung (lớp 10/9 - Trường THPT Nguyễn Trãi), Phan Nguyên Chi Mai (lớp 8/1 - Trường THCS - THPT Nguyễn Khuyến)…
Đặc biệt các tác phẩm đoạt giải cao môn văn học năm nay đều gây được ấn tượng tốt, suýt soát nhau về mặt chất lượng và điểm đánh giá nên Ban Giám khảo đã phải cân nhắc rất nhiều. Để đảm bảo tính công bằng cũng như khích lệ động viên các em, Ban Tổ chức, Ban Giám khảo đã quyết định nâng số lượng học sinh đạt cao thêm hơn so với quy định ban đầu.
Nhìn chung, với thể loại Văn học, Trại sáng tác năm nay được đánh giá là thành công hơn hết, cả về số lượng thí sinh, số lượng tác phẩm lẫn chất lượng kèm theo. Đề tài sáng tạo ghi nhận nhiều tác phẩm hồn nhiên, trong trẻo đúng theo độ tuổi; ngoài ra một số em học sinh có khai thác đề tài có độ mở khó hơn, tuy hơi “quá tầm”, song đáng ghi nhận là hầu hết các tác phẩm không thể hiện sự bế tắc, bi lụy mắc phải như ở những năm trước.
Qua số thí sinh đạt giải cao có một điều dễ nhận thấy là các em này đã tham gia 1, 2 kỳ trại trước, đã đúc rút được những kinh nghiệm, tiếp thu sâu được sự hướng dẫn của giáo viên giảng dạy cũng như sự đầu tư nghiêm túc cho việc sáng tác ngay từ đầu. Đây thật sự là những học sinh có niềm đam mê mãnh liệt với văn chương, sự bền bỉ trong sáng tác cũng như nhận được sự quan tâm sâu sắc từ phía nhà trường và gia đình trong suốt những năm vừa qua. Ngoài ra, nhiều em học sinh lần đầu tham gia nhưng cũng đã thể hiện được tố chất cũng như sự cầu thị trong tiếp thu hướng dẫn cũng đã có tác phẩm hay góp phần cho thành công chung của Trại sáng tác năm nay.
Mỗi mùa hè qua, Trại sáng tác ngày càng thu hút đông đảo các học sinh trên địa bàn thành phố Đà Nẵng tham gia và đóng góp nhiều tác phẩm có chất lượng cao hơn. Trại sáng tác năm nay đã góp phần khơi gợi cảm hứng để các em sáng tác ra nhiều tác phẩm có giá trị, chan chứa tình yêu thương, niềm tin và khát vọng sống. Hy vọng thông qua Trại sáng tác Văn học tâm hồn của các em sẽ được bồi đắp thêm những giá trị nhân văn cao đẹp, phát triển năng khiếu văn chương để trở thành những nhà văn, nhà thơ trong tương lai.
H.T
