Thơ Mary Oliver

Mary Oliver tên đầy đủ là Mary Jane Oliver (1935 - 2019) là một nhà thơ người Mỹ đã giành được Giải thưởng Sách Quốc gia và Giải thưởng Pulitzer (Hoa Kỳ). Thơ của bà phần lớn lấy cảm hứng từ thiên nhiên, bắt nguồn từ niềm đam mê thiên nhiên hoang dã cả đời của bà.

Trong sự nghiệp của mình, Mary Oliver là tác giả của 17 tập thơ và 4 tập tiểu luận. Bà quan niệm thơ không phải là một nghề mà là một cách sống. Nó là một chiếc giỏ trống không mà bạn đặt cuộc đời của mình vào đó và từ đó những bài thơ  ra đời. Năm 2007, bà được  tờ Thời báo New York (New York Times) mô tả là nhà thơ có thơ bán chạy nhất nước Mỹ.

Sau đây, Tạp chí Non Nước xin giới thiệu chùm thơ 5 bài: Bảy con bướm trắng (Seven White Butterflies), Cây sồi đen (Black Oaks), Mùa xuân (Spring), Vỏ sò (Shelley) và Những vì sao (Stars) rút ra từ Phần I của tập thơ Gió Tây: Thơ và Thơ văn xuôi (West Wind: Poems and Prose Poems - Houghton Mifflin Company, Boston, New York, 1997) của Mary Oliver qua bản dịch của Nhà thơ, dịch giả Bùi Xuân.

Tạp chí Non Nước

Bảy con bướm trắng

Bảy con bướm trắng,

tinh tế vội vàng,

qua cái cách vỗ đôi cánh   

                   khi chúng bay đi

 

đến cánh đồng hoa cải vàng  

và cam và đồng bằng  

vàng mãi mãi  

      mà thời điểm này là những gì

 

 

Blake(1) và Whitman(2)  đã từng nói

trí tuệ trong sự phấn khích  

chuyển động trong tâm trí của bảy    

         vũ công lơ lửng

 

thậm chí như những con sâu ngoan ngoãn

thiên đường nhìn chúng đùa giỡn như thế nào

và ồn ào và chen lấn  

       cho tới khi cây cối rung rinh

 

ném thân thể trắng nỏn của chúng vào

làn gió vô hình không trọng lượng

bức rèm sẵn sàng

          gieo mình vào  

 

vũ trụ bây giờ đang lắng

xuống ngón tay cái màu vàng trên một

thân cây màu đồng thau bây giờ

         cả bảy con bướm trắng

            đang nhanh chóng hút nhụy    

 

từ những tòa tháp vàng mà ai  

dám nghĩ có thể dễ dàng đến vậy?

 

Cây sồi đen

Phải rồi, không ai có thể viết một bản giao hưởng, hay một cuốn từ điển,

hoặc thậm chí là một bức thư gửi cho người bạn cũ, đầy nỗi nhớ thương và an ủi dỗ dành.

​

Không ai có thể chế ngự được âm thanh đơn lẻ nào dù đó là âm thanh của con chim giẻ cùi xanh suốt ngày xoi mói và huýt sáo trên cành mà không có gió đùa.

 

Nhưng nói thật là sau một thời gian, tôi tái mặt vì khao khát những thân hình vạm vỡ được bao bọc trong những lớp địa y.

 

và bạn không thể kéo tôi ra khỏi rừng cây,

ra khỏi trọng tải   

của những đôi vai và mái tóc xanh óng ánh.

 

Hôm nay, một ngày như mọi ngày: 24 giờ, nắng nhẹ, mưa nhỏ.

Hãy lắng nghe, tiếng nói tham vọng, lo lắng chuyển trọng lượng từ chiếc ủng này sang chiếc ủng khác - tại sao bạn không đi?

 

Bởi vì tôi ở đó, trong bóng tối rêu phong, dưới tán cây.

Và  nói thật, tôi không muốn buông bỏ cổ tay nhàn rỗi,

Tôi không muốn bán mạng sống của mình vì tiền,

Tôi thậm chí không muốn ra ngoài trời mưa.

 

(1) William Blake (1757 - 1827) là nhà thơ, họa sĩ người Anh, một trong những nhà thơ lớn của thế kỷ XVIII.

 (2) Walt Whitman (1819 - 1892) - nhà thơ, nhà báo Mỹ, tác giả tập thơ Lá cỏ (Leaves of Grass) nổi tiếng thế giới.

 

Mùa xuân

Sáng nay

có hai con chim

rơi xuống bên cây phong

 

như một búi lửa

một bánh xe lửa

một nút thắt tình yêu

 

chúng mất kiểm soát khi lao vút lên

không trung

ép sát vào nhau

và tôi đã nghĩ

 

tôi muốn sống một cuộc sống yên tĩnh

như thế nào

tôi muốn sống một cuộc sống nhẹ nhàng

và thiền định như thế nào

những lời nói thận trọng cứ va đập vào nhau.

 

và tôi đã nghĩ-

như thể tôi đột ngột quay tròn,

giống như một thỏi bạc

như thể tôi run tay và nhìn kìa!

chúng là đôi cánh -

 

của Đức Phật

khi người thức dậy trong khu vườn

xanh tươi của mình

khi người đứng lên với thân thể châu báu

mạnh mẽ  

 

khi người rẽ ngoặt vào con đường dài

vô tận đầy bụi đất

khi người buộc tóc bằng dải ruy băng

và những cánh hoa

khi người mở rộng đôi bàn tay của mình ra

với thế gian.

 

Vỏ sò

Khi tôi sắp lìa đời,

     và gần với thiên đường,

           có lẽ

                một chiếc thuyền nhỏ sẽ đến

 

như một đám mây-

     như một đôi cánh-

          như ánh sáng trắng bùng cháy.

               Sáng nay,

 

sương mù bao phủ khắp

     biển xáo động,

           không có gì cả-

               không có một cánh buồm,

 

không có một linh hồn.

     Chỉ có cái này-

          một ý tưởng.

                

                        Cái đẹp

cũng có thể chết -

     nhưng bạn đừng lo lắng,

          từ bóng tối bao trùm -

               bởi các mặt đối lập, cuối cùng,

đều giống nhau-

 

đến cánh đồng băng tuyết của ánh sáng.

     Và, đối với vĩnh cửu, đó là gì

          ngoài sự đối chiếu của tất cả

những giờ chúng ta đã biết

                về sự ngọt ngào

 

và gấp gáp?

     Con thuyền nảy lên, lấp lánh,

          thế rồi nó run rẩy,

                thế rồi nó chuyển động,

 

 thế rồi nó nằm dài trên sóng.

     Tôi tin vào cái chết.

               tôi tin đó là tác phẩm tuyệt vời

cuối cùng.

                         Vì vậy, chúng tràn ra khỏi

con thuyền,

 

chúng lao về phía bóng tối, chúng chết đuối.

      Bạn biết câu chuyện đó.

            Làm thế nào để bầu trời bừng sáng

và rạng rỡ hơn, mọi lúc!

                    Làm thế nào để thời gian kéo dài

ra mãi!

 

Những vì sao

Ở đây, trong đầu tôi, ngôn ngữ

cứ phát ra những tiếng động nho nhỏ.

 

Làm sao tôi có thể hy vọng được làm bạn

với những vì sao trắng thô ráp

 

những ánh sáng chói lọi và tiếng rít không phải bằng lời nói

mà là ánh hào quang thuần khiết?

 

Làm sao tôi có thể hy vọng được làm bạn

với khoảng cách không gian xa thẳm

giữa chúng tôi

 

nơi không có gì, đã từng, được nói ra?

Đêm nay, ở rìa cánh đồng,

 

Tôi đứng yên, và nhìn lên,

và cố gắng để không nói nên lời.

 

Đó là niềm vui nào, mà gần như tìm thấy tôi?

Hòa bình đáng yêu nào?

Thế rồi, nó lướt qua, gió

náo động trên những cây sồi phía sau tôi

 

và tôi đã ngã trở lại, dễ dàng.

Trái đất có hàng trăm nghìn giọng trầm

thuần khiết-

 

ngay cả con chim đêm xa xôi

khi nó nói về mối đe dọa, khi nó nói về

tình yêu

 

trên những cánh đồng đen sì và lạnh lẽo.

Một lần, trong rừng sâu,

 

Tôi tìm thấy hộp sọ trắng của một con gấu

và nó hoàn toàn im lặng-

 

và tôi từng gặp một con rái cá sông, trong một cái bẫy thép,

và nó cũng hoàn toàn im lặng.

 

Chúng ta có thể làm gì

nhưng hãy tiếp tục hít vào và thở ra,

 

khiêm tốn và sẵn sàng, và ở vị trí của chúng ta?

Lắng nghe, lắng nghe, tôi nói mãi,

 

Hãy lắng nghe tiếng sông, tiếng diều hâu,

tiếng móng ngựa,

tiếng con chim nhại, tiếng hoa củ cải Ấn Độ (1)

sau đó tôi nghĩ ra một vài từ, như một

món quà.

Ngay cả như bây giờ.

 

Ngay cả khi bóng tối vẫn là bóng tối

thuần túy, sâu thẳm.

Ngay cả khi các vì sao đã xoay tròn đôi chút, khi tôi còn đứng đây,

 

ngước nhìn lên,

hết lời nồng nàn này đến lời khác.

(1) Tức là hoa jack-in-the-pulpit, còn gọi là hoa củ cải Ấn Độ, có nguồn gốc Bắc Mỹ.