Tác phẩm này nói về một tác phẩm của nhân vật Leo Gursky. Cuốn sách viết về một mối tình sâu đậm thời hoa niên của ông và cô gái hàng xóm tên Alma, để rồi có bao nhiêu số phận đã xoay quanh nó. Vì cuốn sách ấy, một người đã trở nên nổi tiếng, một người sống cả cuộc đời buồn bã ẩn dật đã tìm thấy đứa con trai của mình, một người đã tìm thấy tình yêu, và một người đã lên đường tìm kiếm những cuộc hành trình mới.
Mỗi nhân vật đều mang trong mình những ám ảnh và khao khát riêng tư, nhưng đã vì cuốn sách ấy mà có mối ràng buộc với nhau, dù đôi khi sợi dây rất đỗi mong manh.
Leo Gursky 80 tuổi, đã không bao giờ có thể ngờ rằng cuốn sách ông viết bằng bản năng say đắm dữ dội về tình yêu của chính mình lại có thể trở nên nổi tiếng. Nhưng cuốn sách của ông đã sống một đời sống sôi động, còn ông đã có một cuộc đời lặng lẽ, thất bại, và ẩn dật. Đến tận cuối đời mới chợt bừng tỉnh.
Số phận của người viết, và tác phẩm tưởng như không liên quan đến nhau, như trong cuốn sách có viết: “rằng khi cuốn sách kết thúc thì đời tôi cũng chấm dứt, một cơn gió lớn sẽ quét qua cả căn hộ của tôi và đưa những trang viết đi, và khi trong không trung không còn những trang giấy chấp chới nữa, căn phòng sẽ chỉ còn sự yên lặng, chiếc ghế tôi từng ngồi sẽ bỏ trống”, nhưng rõ ràng lịch sử tình yêu đã chứng minh một điều ngược lại.
Văn chương và đời sống có mối tương kết chặt chẽ với nhau. Tình yêu sâu đậm của Leo dành cho Alma đã truyền cảm hứng cho một người phụ nữ xa lạ, khiến bà đặt tên con gái cùng tên với nhân vật chính, và dành nhiều tâm huyết của mình để dịch cuốn sách sang tiếng Anh.
Mẹ của Alma, dù là một nhân vật phụ bên dòng tự sự chính của cả tác phẩm, nhưng được khắc họa những nét tính cách độc đáo. Bà là người hiểu rõ bản thân, tài năng, sống hết mình với đam mê ngôn ngữ và dịch thuật. Trên tất cả, tình yêu của bà dành cho người chồng thật mãnh liệt, dữ dội, say đắm.
Yêu một người, yêu một nghề, sống một đời không có gì tiếc nuối. Bà là người duy nhất trong cuốn sách không “thua cuộc”. Bà đã sống một cuộc đời thực sự, bằng tình yêu trọn vẹn cho đến khi chết. Bà là một cực trái ngược với nhân vật Leo Gursky.
Nếu như Lịch sử tình yêu của Leo là câu chuyện về tình yêu đôi lứa, như một nền văn minh, đã trải qua những giai đoạn lịch sử khác nhau, thìLịch sử tình yêu của Nicole Krauss là một câu chuyện đa sắc về muôn mặt tình yêu.
Đó là tình phụ tử tuyệt vọng của Leo, là mối thâm giao giữa những người bạn, là tình yêu Chúa của một cậu bé luôn nghĩ mình là thiên sứ, là tình yêu không chết mà mẹ Alma dành trọn cho cha cô bé, và cả tình yêu Alma dành cho người mẹ luôn chìm đắm trong thế giới của những cuốn sách, những nhà văn đa tài yểu mệnh và kỷ niệm về người chồng quá cố. Ngay cả tình yêu đôi lứa, qua sự hóa thân kỳ diệu của Krauss cũng mang những cung bậc khác nhau. Lịch sự tình yêu vì thế vừa từng trải, vừa sâu sắc.
Sử dụng kết cấu truyện trong truyện, ngôn ngữ tinh tế, giọng văn nhẹ nhàng, truyền cảm, thơ mộng, Nicole Krauss đã thể hiện tài năng của mình trong việc kết nối uyển chuyển những tuyến truyện tưởng như không liên quan. Từ các nhân vật chính như Leopold Gursky, Zvi Litvinoff, Alma Mereminski, Alma Singer… đến những nhân vật chỉ xuất hiện thoáng qua như Rosa, Bruno, Issac… đều hiện lên sinh động với tính cách độc đáo, đầy đủ nội tâm buồn đau mất mát, nhưng trên hết vẫn tràn đầy nhiệt huyết yêu thương.
Song song với dòng chảy chính của câu chuyện tình yêu, Lịch sử tình yêucòn là một kỷ niệm đẹp về văn chương và trí tưởng tượng, vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi nó hàm chứa khá đầy đủ các tài liệu tham khảo về những tác gia lớn của văn chương thế giới, như về James Joyce, Franz Kafka, Antoine de Saint Exupéry, Leo Tolstoy, Riben Pario, Pablo Neruda.
Lịch sử tình yêu là tác phẩm thành công nhất của Nicole Krauss, được đề cử Orange 2006, giải thưởng quan trọng của văn học Anh dành cho tác giả nữ. Cuốn sách đã được dựng thành phim năm 2011.
