Theo dấu nhà thơ

Cuối tháng 3.2015, Công ty sách Phương Nam vừa phát hành tập tản văn thứ 2 của nhà thơ Võ Chân Cửu: Theo dấu nhà thơ. Sách dày 270 trang, in đẹp với tranh của họa sĩ Lê Thánh Thư, Lương Trường Thọ.

Sau tập 22 tản mạn (do NXB Hội Nhà văn & Công ty sách Phương Nam xuất bản, phát hành tháng 6.2013), tác giả Võ Chân Cửu lại Theo dấu nhà thơ - trong đó có bóng dáng chính mình - để phơi bày nguyên do tạo tác và sự xuất hiện của những bài thơ  trước năm 1975 ở Sài Gòn và các đô thị miền Nam.

Không chủ trương đi sâu vào khắc họa chân dung văn học, nhưng ở đây, tính cách các nhà thơ được nhắc đến, ít nhiều cũng cho thấy nét đặc trưng của dòng chảy thơ ca giai đoạn trên. Đậm nét là những nổ lực vượt lên những trói buộc của thời thế, thoát khỏi ảnh hưởng người đi trước để tự làm mới sáng tác của chính mình. Đâu đó, có thể nghe ra sự ngậm ngùi bởi “được mùa quá ngắn” của lứa cầm bút được định danh vào giai đoạn 1968-1975, trong đó có tác giả tập sách.

Vẫn với lối viết ẩn dụ, nhiều chỗ mang tính tự sự, người ta thấy Võ Chân Cửu cố gắng lý giải “thơ chết từ đâu”, và “hoài niệm xuân xa”. Ở những bài thơ và những nhà thơ được nhắc đến sau cột mốc 1975, người đọc thấy rõ niềm tin mãnh liệt của tác giả về sức sống mãnh liệt của thơ ca trong ngôi nhà nghệ thuật chung. Sau Bùi Giáng, Cung Trầm Tưởng, Nguyên Sa, Hoàng Trúc Ly, Du Tử Lê, Nguyễn Đức Sơn, Phạm Công Thiện, Trần Tuấn Kiệt, Trần Xuân Kiêm…phần trích dẫn các bài thơ sau 1975 của các tác giả từng xuất hiện trước đó như Nguyễn Lương Vỵ, Hồ Ngạc Ngữ, Phù Hư, Nguyễn Miên Thảo...; kể cả những cây bút đang tiếp tục làm thơ ở nước ngoài như Vương Từ, Trần Vấn Lệ, Nguyễn Thanh Châu, Hoàng Xuân Sơn, Nguyễn Thị Khánh Minh… cho thấy ý kiến về bản lĩnh tạo nên bản sắc của mỗi người làm thơ. Tác giả cũng có những ghi nhận độc đáo xung quanh các nhà thơ nữ từ Nhã Ca, Lý Thụy Ý, đến lớp đương thời như Ngô Thị Hạnh, Vũ Thanh Hoa, Trần Hoàng Vũ Nguyên… Thơ ca  cần để “vinh danh nữ tính”…?- như các chị đã tự trả lời. Một số tác giả vốn nổi danh trong bộ môn nghệ thuật khác, được đưa vào đây như Đinh Cường (hội họa), Mang Viên Long, Trương Đạm Thủy (văn xuôi)… góp phần minh định sự bất diệt của cõi thơ (đích thực).

Tác giả có đi vào lý giải về cách hành văn và sự độc đáo, giàu có của ngôn ngữ Việt Nam…Điều này làm giải tỏa những băn khoăn trong tình hình thời sự hiện nay. Nhà thơ vẫn làm chức năng và nghĩa vụ của mình khi khơi gợi ra được cái hay, nét đẹp của ngôn ngữ dân tộc. Chính vì thế, người ta thấy tác giả  có phần cực đoan khi đề cập đến các dòng thơ tự cho là “tân hình thức” hay “hậu hiện đại” gần đây. Vấn đề này hy vọng sẽ còn được các nhà nghiên cứu lý luận phê bình bàn luận tiếp. Ở đây, người ta thấy rõ Võ Chân Cửu theo dấu thơ ca với mắt nhìn của một người nặng nghiệp văn chương.

Chính vì vậy, khi được nhận tập bản thảo được tác giả ghi thể loại “tản văn”, tôi và những người từng biết tác giả, rất hân hoan. Sách viết về thơ các tác giả miền Nam trước và sau cột mốc 1975 hiện “hơi bị” ít. Viết về thơ mà lôi cuốn được người đọc, thì các nhà thơ có ưu thế vì bút lực dồi dào, như Võ Chân Cửu đang chứng minh…

Chu Ngạn Thư
 (http://nhavantphcm.com.vn/)