VƯỜN MẸ - MỘT BẢO TÀNG TRÊN CÁT - Lê Anh Dũng

 Căn cứ lõm Bàu Bính là điển hình trụ bám chiến đấu của tỉnh QN - ĐN 1971 - 1972

Xã có căn cứ lõm Bàu Bính và hai cội Dương Thần như một minh chứng về tinh thần đấu tranh bất khuất và sự bền bỉ, dẻo dai bất tử của mảnh đất, con người nơi đây. Dường như chạm vào bất kỳ nơi đâu trên mảnh đất cát đỏ dệt bằng máu xương, mồ hôi nước mắt này đều có chiến công, di tích lịch sử truyền thống cách mạng.

Là người làm báo, làm văn, làm nghiên cứu lịch sử, văn hóa, tôi đã đi điền dã nghiên cứu và thực tế nhiều lần ở nơi đây, cùng những nhân chứng lịch sử; đã sáng tác trường ca Có một Bình Dương trong đại dịch Covid-19. Nay, những người con trên quê hương sông Trường Giang lịch sử này, mà cụ thể là kỹ sư Phan Đức Nhạn (đại biểu Quốc hội khóa XI) - một nhân chứng trong Nhật ký chiến tranh của nhà văn, liệt sỹ Chu Cẩm Phong (Anh hùng Lực lượng Vũ trang); anh Nhạn đã tâm huyết nêu ý tưởng không gian “Vườn Mẹ” tại xã Bình Dương và đã được Chủ tịch nước, các tướng lĩnh, quan chức cao cấp, lãnh đạo hội kiến trúc sư… đồng tình. 

Tôi thấy “Vườn Mẹ” là ý tưởng mới, độc đáo thể hiện tấm lòng hiếu kính, tri ân những người đã phụng hiến, xả thân cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, nhất là các Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng. Dự án có nhiều hạng mục phát huy truyền thống, đền ơn đáp nghĩa với những Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng, anh hùng, liệt sỹ đã ngả xuống trong sự nghiệp giải phóng dân tộc; trong đó có công viên nghĩa trang vinh danh 350 Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng; lập bia tưởng niệm hơn 1.347 liệt sỹ. Tái hiện trên thực địa địa đạo, hào giao thông, bờ làng chiến đấu, điểm chốt tiền tiêu, hầm trú ẩn, công sự, trạm phẫu thuật… nhằm lưu danh thành quả cách mạng, những cống hiến hi sinh rất oanh liệt của một vùng đất bên sông Trường Giang huyền thoại. Ngoài đài tưởng niệm, bia ghi danh, mộ phần, còn là nơi lưu giữ, trưng bày những hình ảnh, hiện vật, phim tư liệu, sách báo, kỷ vật kháng chiến của các Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng, không chỉ Bình Dương, Thăng Bình, xứ Quảng mà còn cho cả nước. “Vườn Mẹ” trong dự án còn là một bảo tàng trên cát nơi lưu giữ và bảo tồn các loài cây vùng cát.

Thế giới kỷ vật, hiện vật của các Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng thật là đa dạng, phong phú và thiêng liêng. Có thể là lá cờ Đảng, hoặc tài liệu của Đảng cất giấu trong thùng đại liên. Có thể là tấm hình của người chồng đi tập kết, người con là bộ đội. Có thể là chiếc dao xếp ăn trầu luôn thủ trong túi áo mẹ, chị để phòng ngừa bọn giặc hãm hiếp. Có thể là ngọn đèn hạt đỗ đêm đêm tắt mở báo hiệu an toàn, hoặc bất an cho cách mạng. Có thể là những lá thư của chồng con đánh giặc ở chiến trường gửi về. Nơi bảo tàng trên cát này có thể lưu giữ, trưng bày những đôi dép cao su, tái hiện những căn hầm bí mật, những chiếc thúng, mủng hai đáy giấu tài liệu hoặc lựu đạn, chất nổ đánh địch.

Nơi này phải có những hình ảnh sống động về cội Dương Thần, về Địa Mội (nơi nước nhĩ giọt thành ao lớn, có hầm bí mật đào khoét giấu trong mạch nước ngầm) về cây cỏ diệc, về ngọn khoai lang trườn trên nổng cát... Đặc biệt là phải có bảo tàng lưu giữ về các loài cây xương rồng - thể hiện sức sống bền bỉ của dân trụ bám kháng chiến Bình Dương.

Nơi này còn tái hiện, lưu giữ hình ảnh hiện vật một thời không quên của bộ đội các đơn vị thuộc Tiểu đoàn 72, 70 Tỉnh đội, Huyện đội, Xã đội, con em đồng bào cả nước với Quảng Nam ruột thịt. Nhà văn Raxun Gamzatov - rất có lý khi nói: Nếu anh bắn vào quá khứ bằng súng lục thì tương lai sẽ trả lời anh bằng đại bác.

Không gian “Vườn Mẹ” ở Bình Dương nhưng không chỉ dành riêng cho Bình Dương đáng trân trọng. Nơi ấy còn đánh thức và tái hiện quá khứ không chỉ để tri ân mà còn nhắc nhở chúng ta nhớ biết rằng, quá khứ, hiện tại, tương lai là một dòng chảy không thể tách rời. Biết ơn các Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng, chúng ta những con cháu, chắt chít... của mẹ, tiếp tục sống tiếp, sống tốt, cống hiến không mệt mỏi cho quê hương, đất nước, những khát vọng chống chiến tranh phi nghĩa, mong mỏi hòa bình, ấm no, hạnh phúc.

Là một cựu chiến binh, văn nghệ sĩ, tôi rất mong các cấp, các ngành hữu quan hãy thật sự chăm lo thiết thực và tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để ý tưởng không gian “Vườn Mẹ” sớm trở thành hiện thực:

Chết vì Tổ quốc thiẻng liêng

Hồn thành ngọn gió bay lên cõi trời

Mẹ anh hùng của con ơi

Công ơn của Mẹ non khơi điệp trùng

Mẹ anh hùng đất anh hùng

Bình Dương bất tử kiên trung sáng ngời.

Đà Nẵng, tháng 9.2021

 Đại tá Lê Anh Dũng