Thơ Bùi Xuân

Ngọn lửa ẩn chìm

Những chiếc cốc

chưa chịu sắp xếp ngay ngắn trên khay trà

gợi mở cho anh ý tưởng vượt ngoài những

                                        mẩu đất sét

người thợ gốm nhào nặn và nung chín trong lửa

trực giác mách bảo với anh

ngọn lửa ẩn chìm trong chiếc cốc

đang làm suối khe.

Dấu hỏi bông lau

Có tiếng ai mơ hồ 
trong lá cỏ ướt sương
bạn ơi thôi hãy quay về 
ráng chiều sắp vỡ
gập ghềnh muôn dặm đường xa

hoàng hôn

khởi sự hoàng hôn gió thổi
ầm ào dòng sông
nghìn dấu hỏi bông lau

tôi bước đi 
đầu cúi xuống
trong tiếng ai mơ hồ cỏ ướt
giọt sương thắp sao.

Ngày đẹp

Xin hãy quy tụ ánh sáng nơi nàng

để thân thể nàng như sóng cát uốn lượn

để đôi chân màu đồng hun duỗi ra chạm biển

làm sóng rạo rực va vào mạn con tàu

không biết đang chờ cập bến hay sắp sửa một cuộc hành trình mới.

Xin hãy quy tụ nơi nàng mồ hôi, những hạt cát lấm tấm trên vầng trán

ngọn gió mặn mòi sẽ lau khô và cái nóng của mùa hè làm ướt đẫm

nàng khoan khoái nhìn bầu trời trong xanh cảm ơn ngày đẹp.

Có thể ngày mai nàng sẽ bị sóng cuốn trôi

không ai nhận ra nàng trong hàng nghìn thân thể bị vùi trong đổ nát

có thể trong đó có anh có tôi 

xin hãy quy tụ ánh sáng nơi nàng

vì hôm nay biển đẹp như giấc mơ tôi thường gặp.

THƠ DỊCH

 (Rút từ tập Người thoáng hiện - thơ Tagore, Bùi Xuân dịch, NXB Đà Nẵng, 2015, NXB Kim Đồng, 2017, 2018)

1

Em, Người Thoáng Hiện Muôn Đời, lướt đi trong bóng tối, quanh tấm thân vô hình của em là khoảng không gian lắng đọng đang gặm mòn những bọt sáng  quay cuồng.

Có phải trái tim em đã trao cho Người tình đang gọi em qua nỗi cô đơn bất tận?

Có phải vì nỗi đớn đau vội vàng hối hả mà mái tóc rối của em xõa tung thành một mớ hỗn độn phong ba và những viên ngọc trai rạng ngời ánh lửa lăn xuống con đường em đi như từ một  sợi dây chuyền bị đứt?

Bước em lướt nhanh, hôn lên bụi đất cõi đời này, biến nó thành sự dịu dàng, quét sạch mọi hoang dại; bão tố tập trung vào tay chân nhảy múa của em, làm lay động những giọt mưa thiêng liêng của cái chết, tưới tắm lên cuộc đời và làm tươi mát những mầm non.

Chỉ cần em mệt mỏi, đột ngột dừng lại trong chốc lát, thì cõi đời sẽ sụp đổ tan tành thành một đống ngổn ngang, cản trở bước tiến lên của nó, và ngay cả những hạt bụi nhỏ nhất cũng sẽ xuyên qua bầu trời trong suốt vô cùng với một áp lực không thể chịu đựng nổi.

Những suy nghĩ của tôi nhanh hơn bởi nhịp điệu đôi chân vô hình quanh chiếc vòng đeo chân ánh sáng lung lay.

Chúng vang lên trong nhịp đập tim tôi, và xuyên qua dòng máu tôi là bài thánh vị của biển xưa.

Tôi lắng nghe lũ sấm sét nhào lộn cuộc đời tôi từ cuộc đời này qua cuộc đời khác, từ hình hài này qua hình hài khác, tung rắc bản ngã của tôi vào sự trang trải không cùng của những tặng vật, trong nỗi buồn và tiếng hát.

Thủy triều dâng cao, gió thổi, con thuyền chòng chành như nỗi khao khát riêng tư, ôi trái tim tôi!

Hãy bỏ lại kho báu trên bờ biển và giong buồm qua bóng tối khôn dò để đi về phía ánh sáng vô biên.

2

Bạn ơi, chúng ta cùng đến đây, và bây giờ tại giao lộ này, tôi xin dừng lại để nói lời từ biệt.

Con đường của bạn rộng và thẳng phía trước, nhưng tiếng gọi của tôi sẽ đi đến bằng nhiều cách từ cái chưa thể biết.

Tôi sẽ theo gió và mây; tôi sẽ theo các vì sao để tới nơi ánh ngày rạn vỡ ở phía sau những ngọn đồi; tôi sẽ đi theo những cặp tình nhân, khi họ thong dong thả bộ, bện chặt ngày của họ vào một tràng hoa với chủ đề duy nhất của bài hát, "Tôi yêu".

3

Lúc trời nhá nhem tối, tôi hỏi nàng, "Tôi đã đến miền đất kì lạ nào đây?"

Nàng chỉ nhìn xuống, và nước trong vò sóng sánh, khi nàng rời  xa.

Những hàng cây lơ lửng bên sông, và đất hiện ra như thể đã thuộc về dĩ vãng.

Mặt nước lặng câm, bờ tre im lìm trong bóng tối, từ dưới lối đi phát ra tiếng lanh canh của chiếc vòng đeo tay chạm vào vò nước.

Đừng chèo nữa, mà buộc chặt con thuyền vào gốc cây này, - bởi tôi yêu dáng hình của miền đất này đây.

Sao hôm lặn xuống phía sau mái vòm của ngôi đền thờ, và vẻ xanh xao của bậc đá cẩm thạch đang ám ảnh mặt nước u tối.

Lữ khách chậm trễ thở dài, bởi ánh sáng từ các cửa sổ bị che khuất đã len vào bóng tối qua những hàng cây và bụi rậm bên đường.Vẫn còn tiếng lanh canh của chiếc vòng đeo tay chạm vào vò nước, và tiếng của bước chân trở về vang lên trên con đường rải  lá.

Đêm sâu hơn, những tòa cung điện nguy nga trông giống như những bóng ma, và phố phường ngâm nga  mỏi mệt.

Đừng chèo nữa, mà buộc chặt con thuyền vào một gốc cây.

Hãy để tôi tìm kiếm phần còn lại trong miền đất kì lạ này, đang lờ mờ nằm ​​dưới các vì sao, nơi bóng tối náo nức bởi tiếng lanh canh của chiếc vòng đeo tay chạm vào vò nước.

4

Ôi giá mà tôi giữ được một điều bí mật, giống như mưa không tỏa ra trong mây mùa hè – giá mà tôi có thể lang thang cùng một điều bí mật trong im lặng.

Ôi giá mà tôi có một ai đó thì thầm, nơi dòng nước chầm chậm trôi dưới hàng cây ngủ lơ mơ trong ánh mặt trời.

 Sự im lặng của buổi tối dường như là sự mong đợi một bước chân, và người đã hỏi tôi bởi vì đâu  mà nước mắt tôi rơi.

Tôi không thể dẫn ra lí  do tại sao tôi khóc, vì đó là một bí mật đang còn phong kín trong tôi.

5

Chỉ cần một lần bất cẩn, lữ khách rụt rè ơi, là bạn sẽ bị lạc mất đường đi; nhưng dù thế nào thì bạn cũng phải thật tỉnh táo, bởi giống như ánh sáng ban ngày bị cám dỗ và mắc bẫy trong sương mù.

Đừng tránh xa khu vườn của Trái Tim Lạc Lối đang chờ đợi ở cuối con đường lầm lỗi, nơi lơ thơ cỏ mọc với những bông  hoa đỏ phai tàn, và mặt nước buồn rầu nhấp nhô trong biển cả lo âu.

Bạn nhìn kĩ xem các cửa hàng thu hoạch được gì qua nhiều năm mệt mỏi. Hãy tính toán đi, không có gì còn lại ngoài chiến thắng nỗi cô đơn. 

B.X

(Nguồn: Các tác phẩm đoạt giải 2001-2021, NXB Đà Nẵng, 2023)