Cuộc chiến đi qua là tác phẩm đầu tay của nhà văn Nga Kanta Ibragimov được hoàn thành khi ông đã gần 40 tuổi. Chia sẻ về con đường đến với văn chương không sớm của mình, Kanta Ibragimov cho biết: Tôi bắt đầu cầm bút viết văn lúc 37 tuổi, và viết tiểu thuyết ngay. Chỉ có điều xin đừng nghĩ, tôi chỉ đơn giản ngồi vào bàn là viết xong một cách dễ dàng. Để làm được điều đó, tôi đã phải lặn lội khắp nơi để lấy tư liệu và học hỏi cho đến tận bây giờ. Tôi không học chuyên ngành ngữ văn và dĩ nhiên là còn nhiều lỗ hổng kiến thức, nhưng mặt khác, tôi nghĩ mình cũng có thế mạnh riêng là tôi không bị ràng buộc bởi bất cứ khuôn khổ, công thức hay phương pháp sáng tác nào cả, và điều đó không chỉ tồn tại trong văn học mà còn ở tất cả mọi lĩnh vực.
Theo tiết lộ của tác giả, tác phẩm đề cập đến những sự kiện bi thương diễn ra quanh ngôi làng Duts-Khote trên núi cao trong giai đoạn từ 1924 đến 1995. Câu chuyện trong tiểu thuyết không chỉ xảy ra ở Chechnya, mà còn ở Kolyma, sa mạc Kazakhstan và trên các mặt trận trong Cuộc chiến tranh Vệ quốc vĩ đại. Cốt truyện dựa trên những sự kiện lịch sử xác thực. Tên của nhiều nhân vật là tên thật. Nhân vật chính, Arachaev Tsanka đã trải qua bao sự nhạo báng, tủi nhục và mất mát, nhưng cho đến hơi thở cuối cùng vẫn giữ được tâm hồn cao thượng và niềm tin vào những lời di huấn của tổ tiên.
Bên cạnh đó, cuốn sách Cuộc chiến đi qua còn giúp bạn đọc làm quen với những phong tục, tập quán và nghi lễ truyền thống của người dân miền núi vùng Kavkaz trong đời sống xã hội và chính trị ở Chechnya thế kỷ XX. Tư tưởng chủ đạo của cuốn tiểu thuyết không chỉ là cuộc đấu tranh sinh tồn bình thường mà còn là vì sự hồi sinh của các dân tộc thiểu số. Toàn bộ tác phẩm thấm đẫm tình yêu thương đối với con người, “Để không được quên những năm tháng đau thương ấy và thật may là đã trở thành dĩ vãng và để không bao giờ lặp lại những sai lầm khủng khiếp đó nữa”.
Khi tiểu thuyết Cuộc chiến đi qua được dịch sang tiếng Việt, tác giả Kanta Ibragimov đã bày tỏ niềm hạnh phúc, tự hào cũng như vinh dự vì đây cũng là một trong số những tác phẩm thành công nhất của ông.
Trước đó, bản dịch tiếng Việt của tiểu thuyết Cuộc chiến đi qua cũng đã được trao giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 2014.
Sau khi tác phẩm ra đời vào năm 1999, ngay lập tức tác phẩm đã gây tiếng vang lớn, còn tác giả trở nên nổi tiếng và được đọc nhiều nhất không chỉ ở Chechnya mà cả Liên bang Nga. Bốn năm sau, Cuộc chiến đi qua đã được Tổng thống Nga Vladimir Putin trao tặng Giải thưởng Quốc gia Liên bang Nga về văn học nghệ thuật năm 2003.
Hà Anh
(vanhocquenha.vn)
