Nhạc sĩ Thái Nghĩa - 40 năm biết bao tình

Với những đóng góp tích cực trên nhiều lĩnh vực, Thái Nghĩa đã được nhận nhiêu phấn thưởng cao quý như Huy chương Vì sự nghiệp văn hóa quần chúng, Huy chương Vì sự nghiệp âm nhạc Việt Nam, Huy chương Vì thế hệ trẻ, Huy chương Vì sự nghiệp phát thanh - truyền hình, báo chí cùng nhiều giải thưởng vế sáng tác, lý luận phê bình âm nhạc khác...

Gần 40 năm miệt mài cống hiến trên các lĩnh vực sáng tác, biên khảo, sưu tám, nghiên cứu, lý luận, phê bình âm nhạc..nhạc sĩ, nhà báo Thái Nghĩa - Nguyên Chủ tịch Hội âm nhạc Đà Nẵng, Trưởng ban Văn nghệ Đài Phát thanh-Truyển hình Đà Nắng đã trở thành cái tên quen thuộc với làng nhạc, làng báo và công chúng Đà Nẵng.

 Nhìn lại chặng đường sự nghiệp dày dặn đã trải qua, nhạc sĩ Thái Nghĩa tâm sự rằng, thành công nhất đối với ông là vốn sống, là ý chí ông tích lũy được để tiếp tục được thăng hoa trên những nốt nhạc, với những ca từ đẹp bật thoát từ trái tim.

Yêu tiếng ca núi rừng

Phải nói rằng, tính đến nay, trong làng nhạc Đà Nẵng, không mấy ai gắn bó nhiều với âm nhạc đồng bào miền núi Quảng Nam - Đà Nằng như Thái Nghĩa. Cái duyên bắt đầu khi người nhạc sĩ trẻ mới chân ướt chân ráo về công tác tại Đài Phát thanh tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng (cũ, năm 1978), ông đã được phân công đi xây dựng Đài Truyền thanh miền núi huyện Phước Sơn. Trong thời gian này, Thái nghĩa vừa làm nhiệm vụ xây dựng Đài, vừa sáng tác, vừa SƯU tẩm văn nghệ dân gian. Từ đó, những làn điệu, những nhạc cụ giản đơn mà tinh tế của đổng bào miền núi ở Phước Sơn và những địa bàn có dịp đi qua cứ khiến Thái Nghĩa mê mẩn. Vì vậy, khi được sự phấn công của Hội Vàn nghệ dần gian, Thái Nghĩa đã quyết định dành một thời gian dài đi khắp núi rừng Quảng Nam - Đà Nẵng để thực hiện những công trình nghiên cứu vê' âm nhạc của các đồng bào nơi đầy.

Thái Nghĩa quan niệm, tìm hiểu đời sống tinh thần nói chung, đời sống âm nhạc đồng bào miền núi nói riêng chính là hành trình tìm về cội nguồn, vể với cái gốc của dân tộc. Qua tim hiểu, Thái Nghĩa nhận thấy, mỗi dân tộc và nhóm dân tộc ở Quảng Nam và Đà Nâng có đến khoảng 20 làn điệu dân ca và trên dưới 12 nhạc cụ độc đáo. Nghệ thuật âm nhạc của đồng bào các dân tộc ở Quảng Nam và Đà Nẵng đã góp phần không nhỏ trong kho tàng văn hóa của cộng đồng 54 dân tộc anh em, nhưng do những yếu tố khách quan, hầu như chưa có ai theo đuổi việc nghiên cứu này đến cùng. Mặt khác, việc tìm hiểu nghệ thuật âm nhạc các đồng bào dân tộc theo nhạc sĩ Thái Nghĩa củng là một cách làm báo đúng nghĩa của một phóng viên, biên tập viên văn nghệ.

Nhờ quá trình miệt mài, tầm huyết của nhạc sĩ Thái Nghĩa mà những làn điệu dân ca, câu hát lên nương, mừng lúa mới, hát nhân ngãi... của các đồng bào dân tộc thiểu số có dịp lên Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh, sau này là thành phố Đà Nẵng. Cách làm này vừa làm phong phú, sinh động các chương trình văn nghệ của Đài, đổng thời, những giá trị âm nhạc của đổng bào được bảo tổn trước nguy cơ mai một hoặc chìm khuất bởi nhiểu loại hình văn nghệ - giải trí khác. Điểu đặc biệt là nhạc sĩ Thái Nghĩa không chỉ có công SƯU tấm, nghiên cứu, truyển bá mà ông còn góp nhiếu ký âm, đặt lời, dịch ra tiếng Kinh những làn điệu gắn với đời sống của đổng bào các dân tộc Giẻ triêng, Xơ-đăng, Cơtu...

Và cũng chính đời sống hồn hậu của người dân các đổng bào miền núi khắp Quảng Nam - Đà Nẵng thời khốn khó ngày xưa củng như những đổi thay hiện tại đã trở thành nguồn cảm hứng đặc biệt trong sáng tác của Thái Nghĩa. Trong hơn 100 ca khúc của Thái Nghĩa, ông đã dành sự ưu ái đặc biệt đối với đời sống đổng bào các dân tộc vùng cao, đặc biệt là các em nhỏ trên những rẻo cao này như: Niêm vui phố núi, Đường dây qua quê em, Mẹ cấy giữa mùa vui, Miền núi nhắn vé', Tổ khúc Hoa rừng tặng những bé ngoan (gồm 6 ca khúc vê' để tài miền núi, Huy chương bạc Liên hoan Truyền hình toàn quốc năm 1993)...

Đau đáu một ca khúc về Đà Nẵng

Nhiều ca khúc viết vê' đồng bào miền núi, viết cho thiếu nhi, kể cả những sáng tác theo đơn đặt hàng... Thái Nghĩa đểu đạt những thành công nhất định. Tuy nhiên, sau gần 40 năm đeo đuổi sự nghiệp âm nhạc, Thái Nghĩa thừa nhận là mình chưa có duyên với sáng tác vê' thành phố Đà Nắng, mặc dù ông luôn đau đáu vê' một “địa phương ca” cho quê hương.

Thái Nghĩa cho rằng, có nhiều nguyên nhân khiến Đà Nảng chưa tìm được ca khúc hay đủ lay động hàng triệu trái tim công chúng, trong đó có khâu quảng bá. Đà Nắng sở hữu đội ngũ sáng tác có bê' dày, giàu sức trẻ, và đã có hàng ngàn ca khúc viết vể thành phố. “Nên chăng, chúng ta đừng mải mê tìm kiếm những ca khúc mới mà hãy tập trung đẩu tư cho những sáng tác có sẵn, biết đâu trong số đó sẽ có một ca khúc ở lại trong lòng công chúng”, nhạc sĩ Thái Nghĩa tâm niệm.

Trong những lẩn chúng tôi có dịp trò chuyện cùng ông, Thái Nghĩa thường tâm sự rằng, bên cạnh những thế hệ nhạc sĩ gạo cội, ông đặt nhiều kỳ vọng vào lực lượng sáng tác trẻ sẽ góp phán tạo nên những diện mạo mới cho ầm nhạc Đà Nẵng, nếu người ta biết khơi đúng dòng cảm xúc. Riêng ông còn rất nhiều dự định với âm nhạc thành phố, với sự nghiệp báo chí văn nghệ, nhưng thời gian trôi nhanh và cuộc sống đầy bất trắc... Căn bệnh ung thư quái ác Thái Nghĩa đang mang trong mình khiến ông không thể nói trước điểu gì. Có điều hễ còn thở thì ông còn hát, còn đàn và mơ mộng. Sức khỏe sa sút nhiểu nhưng cho đến những ngày cuối năm 2014, đầu 2015 này, hầu như không thấy sự kiện âm nhạc lớn nhỏ nào của thành phố thiếu Thái Nghĩa, vẫn nụ cười hiển, vẫn ánh mắt đầy ấp ủ, vẫn những câu chuyện đầy tâm huyết, dù hơi thở có phần mệt nhọc hơn.

40 năm - quá nửa đời người Thái Nghĩa dành cho âm nhạc, có quá nhiều vui buồn đã trải, không thể nói hết... Nhưng có điểu chắc chắn là ông sẽ không bao giờ quên nụ cười trong sáng của những em nhỏ vùng cao; những chuyến đi rong ruổi trên những chặng đường dài của người làm báo và những giây phút thăng hoa trên từng nốt nhạc, nhậm nhi những ca từ đẹp từ cuộc sống... Những khi ấy, trái tim ông lại đập rộn ràng...