Người trong đêm hè - bản giao hưởng cuộc sống và tình yêu

“Người trong đêm hè” là cuốn tiểu thuyết đoạt giải Nobel Văn học về cho Frans Emil Sillanpää của đất nước Phần Lan vào năm 1939. 

Tác giả của Người trong đêm hè đã gọi tác phẩm này là “chuỗi thơ mang tính tự sự” bởi sự đan kết tự nhiên giữa bốn mươi tám văn khúc tả cảnh, đối thoại, độc thoại, có lúc đầy kịch tính, khi lại man mác, nên thơ.

Tuy là một tác phẩm ngắn trong địa hạt tiểu thuyết, Người trong đêm hè vẫn dựng được tuyến nhân vật phong phú và sinh động. Trước hết, Sillanpää dành nhiều trang viết cho những phụ nữ ở miền quê: cô thiếu nữ Helka đang trải qua quãng đời thanh xuân yên bình; còn hai người vợ - Hilja và Santra - mỗi người đối diện với một hoàn cảnh, đeo nặng một tâm tư. Song hành cùng các nhân vật nữ là bóng hình những người đàn ông: chàng sinh viên Arvid hào hoa (bạn trai Helka); anh nông dân Jalmari ngu ngơ, vụng về (chồng Hilja); Jukka - người chồng thờ ơ của Santra. Họ cùng xuất hiện trên nền bối cảnh điền trang, một không gian tưởng chừng đơn sơ, yên ả song lại làm nảy lên bức tranh nội tâm sâu kín, đa chiều.

Nhà văn đã đặc biệt sáng tạo tuýp nhân vật cô đơn: Salonen - chàng thợ gỗ trẻ tuổi và bà ngoại già của Helka. Nếu Salonen, nhân vật đi tìm chất thơ, sự lãng mạn, trở nên bơ vơ giữa cuộc đời xấu xí thì bà chủ trang trại Teliranta, người đã nếm trải đủ giông gió trong đời, lại lạc lõng với lớp con, cháu. Một già, một trẻ tuy bộc lộ niềm cô đơn khác nhau nhưng đều khiến ta xót xa, bởi trạng thái tâm hồn đó dường như ở họ là không thể khỏa lấp. Hãy nghe tiếng gọi buồn thảm của Salonen: “Nhưng còn tôi, tôi có ai? Ngay cả mẹ cũng không, mẹ ơi, mẹ ơi...” Ở nhân vật này, Sillanpää đã “dũng cảm” gợi nhắc “nỗi khát khao kì lạ”, tức hiện tượng đồng tính vốn bị cấm đoán vào những năm 30 của thế kỷ trước.

Bên cạnh con người, “Người trong đêm hè” còn dành nhiều trang viết về thiên nhiên đậm chất thơ, đôi khi được nhân hóa như một con người đầy biểu cảm.

Sillanpää coi tác phẩm của mình là “chuỗi thơ mang tính tự sự”, và thực đúng, cái nên thơ hòa quyện vào tính chân thực dệt thành một bức họa tuyệt mỹ về đời sống và thiên nhiên trên đất nước Phần Lan.

Frans Emil Sillanpää (1888 - 1964)  cho đến nay là nhà văn duy nhất của Phần Lan nhận giải Nobel Văn học.

Tác phẩm do dịch giả Bùi Việt Hoa chuyển ngữ và NXB Phụ nữ phát hành.

Hà Anh
(vanhocquenha.vn)