Thơ Louise Glück

Nhà thơ nữ người Mỹ Louise Glück sinh năm 1943 tại Thành phố New York và lớn lên ở Long Island. Năm nay bà đã 77 tuổi và được nhiều người xem là một trong những nhà thơ đương đại tài năng nhất của Mỹ, nổi tiếng với kỹ thuật thi ca chính xác, nhạy bén và cái nhìn sâu sắc về nỗi cô đơn, mối quan hệ gia đình, ly hôn và cái chết. Nhà thơ Robert Hass đã gọi bà là “một trong những nhà thơ trữ tình thuần túy nhất và thành công nhất hiện nay đang viết.” Còn nhà phê bình văn học Helen Vendler thì nhận xét rằng ngôn ngữ, giọng điệu thơ của bà “không phải là tiếng nói của lời tiên tri xã hội mà là lời tiên tri về tâm linh - một giọng điệu mà không nhiều phụ nữ có đủ can đảm để tuyên bố”.

Louise Glück là tác giả của 12 tập thơ, như: Firstborn (1968), The House on Marshland, The Garden (1976), Descending Figure (1980), The Triumph of Achilles (1985), Ararat (1990), The Wild Iris (1992), The Seven Ages (2001), Faithful and Virtuous Night (2014)... Bà còn viết nhiều tuyển tập luận về thơ và dạy học. Bà đã nhận được nhiều giải thưởng danh giá như giải Pulitzer năm 1993, giải Sách Quốc gia Mỹ năm 2014, Huân chương Nhân văn Quốc gia Mỹ năm 2015. Vào lúc 18h ngày 8/10 vừa qua, Viện Hàn lâm Thụy Điển đã công bố bà là chủ nhân của giải Nobel Văn chương 2020  "cho giọng thơ không thể nhầm lẫn với vẻ đẹp khắc khổ làm cho sự tồn tại cá nhân trở nên phổ biến."

Tạp chí Non Nước xin trân trọng giới thiệu một chùm thơ của bà qua bản dịch của Nhà thơ, dịch giả Bùi Xuân vừa gửi đến tòa soạn.

 

Giọt tuyết

Các bạn biết tôi từng là gì, từng sống

ra sao? Các bạn biết

tuyệt vọng là gì; hẳn là  

mùa đông sẽ có ý nghĩa với các bạn.

 

Tôi không trông mong sống sót,

đất đã đè nặng lên tôi. Tôi không

trông mong

tỉnh dậy một lần nữa, để cảm nhận

thân thể của tôi trong đất đai ẩm ướt

có thể trả lời và nhớ lại

sau rất lâu, làm thế nào mà mình hồi sinh

trong ánh sáng lạnh lẽo

của xuân sớm

 

sợ hãi, vâng, nhưng giữa các bạn một

lần nữa

phải khóc cho sự rủi ro của niềm vui

trong làn gió thô tháp của thế giới mới.

 

Cuộc di cư ban đêm

Đây là khoảnh khắc khi bạn gặp lại

những quả mọng đỏ của tro núi

và trong bầu trời tối tăm

những con chim di cư trong đêm.

 

Tôi đau buồn khi nghĩ

người chết sẽ không nhìn thấy chúng

những thứ mà chúng ta phụ thuộc vào,

chúng biến mất.

 

Khi đó linh hồn sẽ làm gì để tự an ủi mình?

Tôi nhủ thầm, có lẽ linh hồn chẳng cần đâu

những thú vui này thêm nữa;

cũng có thể đơn giản là không có đủ,

thật khó để tưởng tượng ra.

 

Tháng Mười (phần 1)

Lại là mùa đông, lại là lạnh lẽo,

Frank không chỉ trượt trên băng,

không phải anh ấy đã chữa lành

vết thương, không phải là

những hạt giống mùa xuân đã được gieo

 

không phải đêm đã qua,

không phải băng tan

làm ngập những rãnh nước nhỏ

không phải cơ thể tôi

được giải cứu, nó không an toàn

vết sẹo không thành hình, cũng không

nhìn thấy

trên chấn thương

nỗi khiếp sợ và lạnh lùng,

không phải kết thúc, không phải ở khu

vườn sau

đang bừa và gieo hạt

 

Tôi nhớ cái cảm giác về đất, đỏ và đặc,

trên những vồng đất trơ cứng, hạt giống

chưa được gieo,

chưa có dây leo nào leo lên trên hàng rào

ở phía nam

 

Tôi không thể nghe tiếng nói của anh ấy

vì tiếng kêu của gió, rít trên mặt đất

trống trơn

 

Tôi không còn quan tâm

gió tạo ra âm thanh gì

 

khi tôi im lặng, nó có vẻ như là lần đầu tiên

thật vô nghĩa để mô tả về âm thanh đó

 

những gì nó phát ra như hình không

thay đổi

không phải đêm đã qua, không phải đất

an toàn khi được trồng trọt

 

chúng ta không gieo hạt,

chúng ta không màng đến đất đai,

 

những cây nho, chúng được thu hoạch

thế nào?

 

Hoa diên vĩ dại

Ở nơi tận cùng nỗi khổ đau của em

có một cánh cửa.

 

Hãy nghe em nói: cái mà anh gọi là cái chết

Em vẫn nhớ.

 

Trên đầu, những tiếng động và

những cành thông lắc lư.

Sau đó, không có gì nữa. Chỉ còn ánh

mặt trời yếu ớt   

chập chờn trên mặt đất khô cằn

 

Thật khủng khiếp khi phải tồn tại    

như ý thức

bị chôn vùi trong lòng đất tối tăm.

 

Thế rồi kết thúc tất cả: điều mà anh

sợ hãi, là

một linh hồn và không thể

cất lời, đột ngột ngừng lại, mặt đất khô cằn

uốn cong một chút. Và em trở thành

con chim lao vào đám cây bụi.

 

Anh không còn nhớ

lối đi từ thế giới bên kia

em bảo anh rằng em có thể lên tiếng

lần nữa: bất cứ điều gì

trở lại từ sự lãng quên đều trở lại

để tìm một tiếng nói:

từ giữa cuộc đời em đến

một suối nguồn tuyệt vời, xanh thẳm

bóng đổ xuống mặt nước biển trong xanh.

 

Quá khứ

Những chấm sáng nhỏ nhoi trên bầu trời

đột ngột lọt thỏm ở giữa

hai cây thông, với những chiếc lá kim

tuyệt sắc của chúng

 

mà giờ đây đang được khắc lên bề mặt vẻ

rạng rỡ

và trên đó

là bầu trời cao, đầy lông vũ

 

Mùi không khí. Đó là mùi của

cây thông trắng,

thơm nồng nhất là khi có làn gió thổi

ngang qua

và âm thanh mà nó tạo ra cũng kỳ lạ

chẳng kém,

giống như tiếng gió trong những

cuốn phim

Bóng nắng chuyển động. Những sợi

dây thừng

tạo ra âm thanh của chúng. Những gì

bạn nghe thấy bây giờ

sẽ là âm thanh của chim sơn ca, Chordata

con chim đực gạ tình con cái

 

Sợi dây thừng lắc lay. Chiếc võng

đung đưa trong gió, buộc

chắc chắn vào hai gốc thông.

 

Mùi không khí. Đó là mùi của

cây thông trắng.

 

Đó là giọng nói của mẹ tôi mà bạn

nghe thấy

hay chỉ là âm thanh do cây cối tạo ra

khi không khí lướt qua chúng

 

bởi vì nó sẽ tạo ra âm thanh gì,

không truyền qua gì?

 

Đà Nẵng, ngày 9 - 10/10/2020

Người dịch: Bùi Xuân