Vĩnh biệt Nhạc sĩ, Nhà nghiên cứu Trương Đình Quang

Nhạc sĩ Trương Đình Quang (còn có những bút danh như: Phạm Lệ Vân, Phương Thảo), ông sinh ngày 2 tháng 8 năm 1930 ở Hội An (Quảng Nam). Ông là Hội viên Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam.

Từ những ngày còn trẻ, ông đã tham gia hoạt động văn hóa văn nghệ quân đội tại vùng kháng chiến khu V, với những bạn cùng thời Vũ Hân, Nguyên Ngọc, Lê Văn Đích, Phan Huỳnh Điểu… Trước đó, những ngày cùng gia đình ở Hội An, Trương Đình Quang đã “chơi” nhạc trong nhóm tài hoa “Minh Hương kiệt hiệt” với những tên tuổi như Vương Gia Khang, Dương Minh Ninh, Lê Trọng Nguyễn, Hoàng Tú Mỹ… Rồi lại hoạt động báo chí, khi là Tổ trưởng văn nghệ, Báo chí Trung đoàn 84 Mtrang Long, Nam Tây Nguyên (1949 - 1953). Sau 1953, ở cương vị Thư ký chi đoàn Nhạc sĩ, thuộc Chi hội Văn nghệ kháng chiến Liên khu V, Trương Đình Quang bắt đầu viết. Lúc này, tài hoa ở lĩnh vực khí nhạc, sáng tác mới phát lộ. Những ca khúc về thanh thiếu niên, bộ đội Cụ Hồ, bà con dân tộc Tây Nguyên…vang vọng trong bom đạn. Những người nhạc sĩ kháng chiến như ông, vẫn thường bảo rằng, những bài hát thời kháng chiến chống Pháp, thời đó còn là những chàng trai, cô gái với tuổi đời đẹp nhất. Họ nói, thời ấy, nhạc ở chiến khu trở thành một góc tâm hồn, “cứ hát đúng như lòng mình muốn, chân thật đến cùng trong mọi cung bậc tình cảm, hào hùng và lãng mạn, lạc quan và bi quan, vui tếu và buồn đau...” (Dương Tường). Đàn chim trắng, Đi gây cơ sở, Tiến lên Lạc… là những sáng tác lưu tên Trương Đình Quang vào những đóng góp cho hoạt động văn hóa, văn nghệ kháng chiến thời ấy.

Sau này ông nghiêng phần nhiều hơn về mảng nghiên cứu âm nhạc dân gian, âm nhạc cổ truyền. Từ 1956 - 1959, ông học lớp sáng tác Trường Âm nhạc Việt Nam, rồi lại theo dõi mảng dân ca Nam Trung Bộ. Sau đó, nhạc sĩ Trương Đình Quang về công tác tại Nhà xuất bản Âm nhạc, chuyên mảng sách lý luận, sáng tác. Năm 1969, khi là Trưởng ban Nghiên cứu, sáng tác và đào tạo Đoàn Ca kịch bài chòi Liên khu V, ông biên soạn tập sách Thuật ngữ âm nhạc đối chiếu - là một tài liệu quý cho người sáng tác cũng như sử dụng nhạc cụ, trên nền nghiên cứu các hòa thanh, phức điệu trong ca nhạc, kịch hát bài chòi, hát bội…

Trong cuốn Hội An - Đất và Người, nhà nghiên cứu Hoàng Hương Việt và Thy hảo Trương Duy Hy viết về ông “là một trong những nhạc sĩ có công điền dã, sưu tầm, nghiên cứu, ghi chép văn hóa văn nghệ dân gian từ Quảng Nam vào đến Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa”. Trương Đình Quang còn là một người thầy của sinh viên các trường nghệ thuật, khi giúp họ vỡ ra thứ hồn vía “tinh túy, sâu sắc” của hò khoan, vè Quảng, bài chòi, của trống chiến trống chầu… Người nhạc sĩ cả đời mê mẩn âm nhạc dân gian này còn có những đóng góp lớn cho âm nhạc sân khấu bài chòi. Ông là đồng tác giả âm nhạc sân khấu của vở Tiếng sấm Tây Nguyên, Vượt Chư Lây, Quê hương dậy sóng… từng gây tiếng vang trong nền sân khấu Việt Nam. Những năm sau này dù đã lớn tuổi nhưng nhạc sĩ Trương Đình Quang vẫn chăm chỉ viết phê bình âm nhạc đăng tại các báo, tạp chí trung ương và địa phương.

NS Trương Đinh Quang có 7 công trình nghiên cứu đã xuất bản: Thuật ngữ âm nhạc đối chiếu; Lịch sử kịch hát bài chòi; Men rượu hồng đào (Dân ca Quảng Nam); Tuồng hát bộ Quảng Nam; Với bài hát và ca kịch quê hương; Hát Bả trạo, hò đưa linh (viết chung với NNC Trương Duy Hy); Tai nghe trống chiến trống chầu.