Phù sa ngọt lịm

Tranh "Tinh mẫu tử"

À ơ à ơi,

Bắc thang lên hỏi trăng ngà

Phải chăng phận gái mưa sa giữa trời

…

Đêm giữa tháng mát lạnh ánh trăng loang. Ngọn đèn dầu hắt quầng sáng cầu vồng lên vách nứa. Trên chiếc giường cũ kĩ, mẹ đau đớn, hai tay bấu lấy mạ giường, môi mím chặt không bật ra tiếng rên. Nội ngồi bệt dưới đất, đặt cánh tay còn lại lên cái bụng to vượt mặt của mẹ. Giọng ư ứ nước mắt:

- Trút cá bỏ giỏ con ơi!

Không hiểu “trút cá bỏ giỏ” là gì. Nhưng nhìn mẹ quằn quại chuyển sinh em bé trong cơn sốt dữ dội, tôi lờ mờ hiểu tính mạng của mẹ đang gặp nguy hiểm. Tiếng khóc của lũ trẻ òa ra ướt nhòe đêm vắng.

- Các con… đến nhà o… Nhờ… đưa… mẹ đi trạm xá. Nhanh…lên! - Mẹ thều thào, tiếng thều thào mỏng vụn như sợi chỉ mục.

Ba chị em líu ríu chạy. Trăng tháng Mười man mác dệt tơ lên mái tranh, mái rạ. Chị gái chạy trước, tôi chạy sau, thằng em kề tôi mới 5 tuổi cũng lon chon chạy theo. Đêm đó mẹ tôi được các o trong xóm cáng lên trạm xá cấp cứu. Em trai út của tôi đã chào đời trong cái đêm trăng vàng mong manh, đêm đáng nhớ của lằn ranh sinh tử.

Mẹ yếu ớt như cây lau trước gió, hai bầu sữa héo khô chẳng đủ cho con. Còn một vốc gạo nhỏ dưới đáy mủng, tôi bỏ vào cái nồi gang nấu cơm. Cơm sôi thì chắt thứ nước sền sệt trắng đục ra bát. Mẹ đút cho em từng thìa nước cơm béo ngậy, ngọt ngào. Ở cữ, người mẹ thơm mùi bồ kết, thơm mùi cháo loãng, thơm mùi rau má rau lang.

Chiều đỏ thẫm hoàng hôn. Bến sông lao xao tiếng gọi đò. Những người đàn bà lam lũ tay xách nách mang, tay bế tay bồng, te tái lên đò xuống động. Sông đầy vơi in bóng vầng trăng khuyết, cánh đồng phù sa nao nao ủ hương.

À ơ à ơi,

Mồ hôi mà đổ xuống đồng

Lúa mọc trùng trùng sáng cả đồi nương…

Mẹ ôm út ít vào lòng, khuôn miệng xinh xắn đã ấm nồng sắc hồng màu sen. Lời ru êm ái như giọt phù sa đọng hương trên hạt lúa. Yêu thương nồng nàn, yêu thương thì thầm ùa ra từ trái tim mẹ, yêu thương gọi dòng sữa về tràn trề, ăp ắp no giấc con thơ.

Tiếng sông vỗ sóng, tiếng mái chèo khua khoắng, tiếng đồng ngô khô vắng rộn rã phiêu du với tiếng à ơi. Ngôi làng nghèo lao xao từ bụi tre, gốc duối. Bụi tre cong mình vi vút gió reo. Gốc duối già nua quả chua quả chát, quả chín ngọt vàng chang chang đồng bãi. Kìa mái tranh, kìa căn bếp nhỏ, kìa mùi khói rơm rạ dập dìu, tất thảy vỡ òa điệp khúc du dương hóa thân từ tình mẹ. Chỉ mới à ơi mà hồn con thấm đẫm hồn quê. Chỉ mới à ơi, con đã lạc giấc chiêm bao, con mơ cánh đồng trập trùng xanh, mướt mải vấn vương sợi vàng tơ óng. Con mơ cây lúa xanh chồi, mơ bắp ngô vàng hạt. Con nghe cơn đau mẹ nén vào tim, nghe những ẩn ức cay nồng giọt tủi giọt hờn rỏ dấu.

Buồn tênh bìm bịp khắc khoải gọi bầy trong khóm lau gầy guộc. Nội hướng ánh mắt đục mờ vào khoảng trời xam xám mây tro. Chiếc gậy tre dò dẫm lối đi quen. Cánh tay duy nhất vịn vào đầu võng, cánh võng khe khẽ chao nghiêng. Bầu trời chao nghiêng, lời ru chao nghiêng, lắc rắc mưa rơi thấm mềm mái rạ:

À ơ à ơi,

Cái ngủ mày ngủ cho ngoan…

Hai con ngươi mờ mờ nhìn về phía bến sông mong ngóng đợi trông ông nội và bố tôi trở về sau những ngày dài lênh đênh sóng nước. Trông người người càng vắng bóng. Chỉ còn câu hát như giãi bày tấc ruột tấc gan.

Lời nội ru có con sông sâu có bờ ruộng cạn. Có ngày nắng hạn có ngày mưa giông. Có tiếng bom rơi xới nát cánh đồng phù sa ngọt đắng. Có kiếp nhân sinh trắc trở truân chuyên, có mảnh đời khiếm khuyết. Có vết thương dang dở da non trên thân hình tàn phế của người đàn bà lắm nỗi đa đoan.

À ơ à ơi,

Bắc thang lên hỏi trăng ngà

Phải chăng phận gái mưa sa giữa trời.

Dưới bóng ngô đồng, lời ru buồn lại nương theo gió thoảng. Nghe như ghim nỗi đau riêng tây chất chứa. Chồng mất tích trên chuyến bè gặp lũ từ núi Ba Xanh tràn xuống sông Con. O Nụ đợi chờ đến thẫn thờ điên dại. Một mình nuôi đứa con thơ, bao năm ròng vẫn ê a câm nín. Lời ru nau náu dưới mái tranh xập xệ, điệu ru nhẹ nhàng mà day dứt, tủi hờn mà không nỡ kêu than dù phận đàn bà vô duyên lỡ dở đò chiều. Lời ru như điểm tựa, như sợi dây giữ con thuyền mỏng manh neo lại bến bờ trong cơn gió đập sóng dồi.

Thảng hoặc tôi chạm vào ánh mắt man mác buồn, ấm nóng như ngọn lửa đầu đông ấy:

À ơi,

Trèo lên cây bưởi hái hoa

Bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân…

Kỳ lạ thay! Cứ mỗi tiếng à ơi, em bé câm lại cười chúm chím, đôi môi đọng đầy vị ngọt lời ru của người mẹ nửa điên nửa tỉnh. Em không biết nói nhưng em nghe được tiếng suối nguồn tình mẹ trong veo.

À ơi, cánh cò cánh vạc, à ơi bến nước con đò… À ơi xưa, à ơi nay. Lời ru của bà của mẹ, lời ru của o Nụ, lời ru của những người đàn bà áo nâu váy đụp xập xềnh bến sông. Cho con biết yêu quê hương xứ sở, yêu cánh đồng tuổi thơ chở đầy cổ tích, cho con thương đêm trắng canh thâu, cho con thương đời ai khốn khó..

À ơi, vấn vít dây trầu, đêm trăng vàng ngát hương ngâu, hương cau trắng thơm nưng nức. Lời ru có tiếng thập thình giã gạo, có tiếng kẽo cọt võng đưa. Đơn sơ bình dị mà lớn lao diệu kỳ đưa con vào mạch ngầm nguồn cội, để con bay đến chân trời góc bể.

Những hoài niệm về lời ru xưa như sợi dây vô hình xoắn xuýt buộc chặt đời tôi, dẫu đường đời có lắm chông gai cũng không thể phôi phai trong ký ức. Thời gian trôi theo chuyến tốc hành của đời người dâu bể. Về miền mây trắng, nội và mẹ để lại cho tôi tài sản quý giá là những câu hát ru ngọt đằm hương vị phù sa. Tôi ôm con, ôm cháu, ôm những thiên thần đáng yêu vào lòng. À ơ à ơi…!

Có lúc tôi vẫy vùng quẫy đạp trong bóng đêm của bế tắc tuyệt vọng, mặc nỗi buồn gặm nhấm tới mức buông xuôi. Khi ấy, tôi hát ru tôi. Hát từ đồng lúa nương dâu, hát từ hạt phù sa lúng liếng, từ nẻo đường bập bênh giông bão. Từ ngôi nhà tranh của người đàn bà góa chồng, từ cơn sốt chuyển dạ của mẹ trong đêm lằn ranh sinh tử mong manh. Từ những đắng đót của phận gái đa đoan, từ kiếp nhân sinh bèo dạt. Từ những đợi chờ hóa núi Vọng Phu.

Trời thắm xanh, nắng ở trên đầu. Tôi như cây cỏ, tưởng đã héo tàn nhưng bật rễ thắm màu trong cuộc tái sinh. Tôi thang thang, thênh thênh. Tôi ru tôi, nhẹ vơi !

Đêm phố. Tôi độc hành trên vỉa hè tất bật những vòng quay. Hình như có tiếng oe oe, hình như tiếng trẻ khóc đòi hát ru… Nhưng trên những ngôi nhà cao tầng thấp thoáng giàn hoa giấy ngũ sắc, chỉ có bản nhạc Bolero phối âm chát chúa.

Khát khao một giấc say nồng. Tôi mải mốt lội ngược dòng quê. Về ngôi nhà xưa, thấy mẹ đang ngồi chải tóc bên thềm. Khuôn mặt dịu hiền thư thái nghiêng nghiêng nhìn lên bầu trời lung linh ngàn vì tinh tú. Ánh trăng xõa ra, vỡ từng mảnh vàng thắm, rơi trên tóc mẹ lấp lánh. Tôi nằm gọn trong vòng tay mẹ, cây ngô đồng đầu làng phủ màu xanh dương khắp bãi bồi phù sa ngọt lịm tiếng à ơi…

(baovannghe.vn)