Va đập cuộc sống là chất liệu cần thiết cho sáng tác

15.03.2021

Đoàn Hạo Lương (thực hiện)

Đà Nẵng là mảnh đất mang lại nhiều nguồn cảm hứng sáng tác cho các nghệ sĩ. Với nhạc sĩ Trần Ái Nghĩa - Nguyên Chủ tịch Hội Âm nhạc thành phố Đà Nẵng, nguyên Ủy viên BCH Hội Nhạc sĩ Việt Nam khóa IX, thành phố “đầu biển cuối sông” này còn là nơi gắn bó nhiều kỷ niệm đẹp, nuôi dưỡng và chắp cánh cho tâm hồn ông có nhiều cảm xúc và trải nghiệm để sáng tác nhiều ca khúc hay. Nhân dịp năm mới, Tạp chí Non Nước có cuộc trò chuyện với nhạc sĩ về hoạt động sáng tác và làm thế nào để có nhiều ca khúc hay hơn về Đà Nẵng trong thời gian tới.

Trong thời gian qua, điều gì giúp ông có nhiều cảm hứng để sáng tác các ca khúc hay về Đà Nẵng, thưa ông?

Trước năm 1975, tôi là học trò trường Phan Châu Trinh, sau đó ra Huế học Đại học Văn khoa và sau tháng 3 năm 1975, tôi về lại Đà Nẵng làm việc và sinh sống cùng gia đình cho đến nay. Có lẽ nhờ có thời gian gắn bó với Đà Nẵng nhiều nên tôi có nhiều kỷ niệm, cảm nhận, trăn trở, yêu thương với Đà Nẵng. Tất cả những yếu tố đó cùng với mái ấm gia đình, bạn bè, thân hữu, đồng nghiệp... là những ký ức đẹp nuôi dưỡng và chắp cánh cho tâm hồn tôi... Nhưng những trầm tích về Đà Nẵng trong tôi, đó mới chỉ là sự trải nghiệm, sự tích lũy mà thôi. Nếu không có cảm hứng và không có sự va đập của cuộc sống thì sẽ không bao giờ có được tác phẩm nghệ thuật nói chung... mà với nghệ thuật âm nhạc thì yếu tố đó là rất cần thiết. Tôi muốn nói đến yếu tố quan trọng Đất và Người. Đà Nẵng ngày càng đẹp lên, không gian thành phố ngày càng rộng ra, mới lạ và hấp dẫn... Người Đà Nẵng ngày càng tốt hơn, năng động hơn, văn minh hơn và nghĩa tình hơn... là những yếu tố tạo nên cảm hứng để tôi có được những tác phẩm âm nhạc về Đà Nẵng.

Theo đánh giá của cá nhân ông, chất lượng các ca khúc viết về Đà Nẵng trong thời gian qua như thế nào?

Để có một sự nhìn nhận thỏa đáng và đầy đủ về ca khúc Đà Nẵng cần có những tọa đàm, những hội thảo chuyên đề với sự góp mặt của nhiều chuyên gia, nhạc sỹ, nghệ sỹ uy tín, có nghề và có những hiểu biết chuyên sâu về âm nhạc Đà Nẵng. Hôm nay, trong sự giới hạn của một bài báo, tôi chỉ xin đề cập một vài ghi nhận của mình với tư cách cá nhân về ca khúc Đà Nẵng.

Từ những chuyến đi thực tế, những cuộc vận động, cuộc thi, trại sáng tác... Nhạc sĩ từ miền Bắc vào, nhạc sĩ miền Nam ra, cùng những nhạc sĩ láng giềng các tỉnh thành miền Trung - Tây Nguyên viết về Đà Nẵng... đến nay chúng ta đã có hơn ngàn ca khúc ra đời. Tuy nhiên, trong số đó đã có được bao nhiêu ca khúc nằm lại trong lòng công chúng yêu nhạc? Có được bao nhiêu ca khúc góp mặt với đời sống âm nhạc của đất nước?

Với số lượng ca khúc được sáng tác mấy chục năm qua, trong đó chắc chắn đã có nhiều bài hát hay! Thế nhưng tại sao công chúng, nhất là nhân dân Đà Nẵng vẫn đòi hỏi ở nhạc sĩ những bài hát hay với một nhu cầu bức thiết. Đây chính là tính đặc thù, là thế mạnh, mà cũng là điểm yếu của ca khúc. Sự đòi hỏi đó không riêng gì ở Đà Nẵng, mà hầu như ở bất cứ đâu trên thế giới này... Ca khúc luôn luôn được người cảm thụ đòi hỏi cái mới, cái hay, cái đẹp... Ca khúc được nhạc sĩ sáng tác mới chỉ là yếu tố đầu tiên, nó còn cần có ca sĩ giọng hay, giỏi; cần có phần phối tốt, phù hợp; phòng thu thiết bị hiện đại đảm bảo chất lượng và cuối cùng là người thưởng thức. Với Đà Nẵng, có thể nói khâu sáng tạo tác phẩm và người thưởng thức tạm ổn, nhưng các khâu đầu tư cho ca sĩ, đầu tư phần phối, phòng thu và phổ biến, quảng bá tác phẩm còn rất hạn chế.

Chúng ta hãy nhìn lại, 45 năm qua Đà Nẵng đã có 2 đĩa hình DVD “Sông Hàn tình yêu của tôi” và “ Tình yêu Đà Nẵng” với 20 ca khúc được tuyển chọn và một số ít đĩa tiếng CD Audio với chừng 40 ca khúc được tuyển chọn và khoảng 8 tuyển tập ca khúc (Tính cả ca khúc thiếu nhi) được in thì đủ minh chứng cho sự hạn chế đầu tư việc phổ biến và quảng bá ca khúc sáng tác về Đà Nẵng.

Những năm qua trong phong trào ca hát của thành phố cũng như các phương tiện thông tin đại chúng, 20 ca khúc trong 2 DVD trên đã được công chúng Đà Nẵng nói riêng và người yêu nhạc cả nước đón nhận và yêu quý. Điều đó cho chúng ta thấy được sự đầu tư thích đáng đã tạo được hiệu quả tốt.

Vậy để có những ca khúc hay viết về Đà Nẵng, cần những yếu tố gì thưa ông?

Là nhạc sĩ sáng tác âm nhạc, ai mà chẳng mong muốn viết được những tác phẩm hay, có nhiều ca khúc để đời, trả ơn mảnh đất, tình người nơi mình đang sống. Làm sao để có được những tác phẩm “xứng” với tầm vóc và sự phát triển vươn lên của thành phố... Càng trăn trở, nhạc sỹ càng thấy mình mắc nợ với Đà Nẵng, mắc nợ với đời... Thế là những gì mình có được như năng khiếu, nhiệt tình, đam mê, vốn sống, kinh nghiệm, tài năng tất cả dồn vào việc sáng tạo ca khúc với mong ước có được ca khúc hay.

Từ những suy nghĩ và kinh nghiệm riêng đã tích lũy được qua 50 năm của mình và qua một số ca khúc viết về Đà Nẵng đã được công chúng yêu thích và đón nhận, tôi nhận ra rằng: Một ca khúc hay, điều quan trọng trước tiên phải hay về nhạc và hay cả về lời. Nhạc: Cần có kiến thức về sáng tác âm nhạc của lĩnh vực mình cần thực hiện, đó là kỹ thuật sáng tác ca khúc, khúc thức và hòa âm... kết hợp với tài năng sáng tạo của người nhạc sĩ. Về lời thì cần có vốn liếng văn học, có vốn sống, có sự nhạy bén, sự tinh tế về cuộc sống, có sự linh cảm tốt về tình cảm, về thời cuộc và phải tìm được những ý tứ mới, lạ mà mọi người đang quan tâm, đang khao khát... Nếu không có một nền tảng vững vàng về âm nhạc, về kỹ thuật sáng tác... thì bạn sẽ chỉ có được một vài tác phẩm may mắn, sau đó bạn sẽ dừng bước hoặc cứ loanh quanh rồi bế tắc mà thôi. Nếu không có vốn liếng văn học thì bạn sẽ rất khổ trong việc viết ca từ, sẽ không nói ra được những gì lòng mình muốn nói, lúng túng... và rồi sẽ chỉ phổ thơ của người khác, mà cũng không dễ gì tìm được thơ hay, có sự đồng cảm với mình và rồi việc phổ thơ cho hay cho phù hợp với tâm trạng của tác giả thơ cũng không phải dễ.

Con đường nghệ thuật sáng tác ca khúc là sự tìm kiếm không hề đơn giản mà có thể rất dài và gian nan, vất vả... Để có được ca khúc hay, ta sẽ đi trong một thế giới mịt mùng và cô đơn với hành trang mang theo, đó là năng khiếu, đam mê, kiến thức âm nhạc, sự sáng tạo không ngừng nghỉ, một tâm hồn cao đẹp và một tình yêu chân thành cùng sự gắn bó với Đà Nẵng thân yêu... như thế may ra ta sẽ có được những tác phẩm hay về Đà Nẵng và được mọi người đón nhận, yêu thích.

Xin chân thành cảm ơn ông và chúc ông một năm mới có nhiều tác phẩm hay!

Bài viết khác cùng số

Đà Nẵng - Mạch nguồn văn hoá biển Biển nhìn từ núi Biển Chuyện nhặt dọc bờ biển Tất Nguyệt Ô*Con trai của ông Phan Những người canh biển Bóng núi Biển và người Thương tiếc nhà thơ Tường Linh Thơ Võ Kim Ngân Thơ Lê Nhật Ánh Thơ Trần Huy Minh Phương Thơ Trần Văn Thọ Chuyện thời thơ ấu, hồi ký của Nguyễn Xuân Nhĩ Nam Ô - Nét di sản bên lề đô thị Va đập cuộc sống là chất liệu cần thiết cho sáng tác Thi ảnh sen qua chùm thơ Nguyễn Nho Khiêm Có một mùa thương đang chín bói*Nhân mùa xuân mới, nhớ những ngày đến với nghệ thuật Múa ở chiến trường Khu 5 NSNA Huỳnh Văn Truyền: Ảnh đẹp là phải truyền tải được thông điệp Kỷ niệm 100 năm sinh (1921-2021) và 20 năm mất (2001-2021) nhà văn Nguyễn Văn Bổng: Nguyễn Văn Bổng - Người đi đâu cũng mang theo hơi ấm quê nhà Nhiếp ảnh trong cuộc cách mạng công nghệ số Mùa xuân Rồng Ảnh Huỳnh Văn Truyền Hối hả xuân về Nhớ No.15 Nhịp điệu 1 Khúc ru trầm Chiều Ngũ Hành Sơn

Va đập cuộc sống là chất liệu cần thiết cho sáng tác

Bài viết khác cùng số

Số 314 (Tháng 4/2024)

Số 313 (Tháng 3/2024)

Số 311 + 312 (Tháng 1 + 2/2024)

Số 310 (Tháng 12/2023)

Số 309 (Tháng 11/2023)