Nghệ thuật: Những chuyển động hậu Covid
Trước đó, số liệu từ Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết, Điện ảnh Việt Nam trong giai đoạn Covid-19 bị thiệt hại nặng nề. Tổng doanh thu ngành điện ảnh 2021 giảm 70-80% so với năm 2019, trong đó doanh số ước đạt 1.156 tỷ đồng. Thị trường nghệ thuật trong tình trạng ảm đạm. Đội ngũ nghệ sĩ gần như không thể hoạt động nghệ thuật biểu diễn, dẫn đến đời sống gặp rất nhiều khó khăn. Việc “sáng đèn” sẽ hóa giải những khó khăn trước mắt tạo hứng khởi cho đời sống nghệ thuật thời hậu Covid.
Giữ “lửa” cho sân khấu
Trong gần hai năm dịch Covid 19 bùng phát, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các đơn vị nghệ thuật biểu diễn đã có nhiều giải pháp, tìm tòi và thực hiện nhiều chương trình biểu diễn trực tuyến, trực tiếp, ghi hình phát sóng trên truyền hình, tổ chức các liên hoan nghệ thuật chuyên nghiệp… không chỉ giúp duy trì hoạt động của các đơn vị nghệ thuật mà còn đáp ứng nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của người dân trong điều kiện thực hiện giãn cách xã hội, phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid 19.
Theo Phó Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn Lê Minh Tuấn, việc các địa phương cũng như các đơn vị nghệ thuật thực hiện thiết lập các kênh trực tuyến, đưa các sản phẩm nghệ thuật chất lượng, bắt mắt, phù hợp với xu hướng của nền tảng trực tuyến để giới thiệu rộng rãi tới công chúng, từ đó củng cố thương hiệu từ nhà hát số, sân khấu online... cho thấy, các nền tảng kỹ thuật số hoàn toàn có thể mang lại doanh thu cho các đơn vị nghệ thuật.
Có thể diểm qua các chương trình nghệ thuật lớn được tổ chức thông qua hình thức trực tuyến như "Những ngôi sao bất tử" nhân kỷ niệm 74 năm Ngày Thương binh Liệt sĩ (27/7/2947 - 27/7/2021) đã được Nhà hát Ca múa nhạc dân gian Việt Bắc dàn dựng và biểu diễn; Chương trình nghệ thuật "Tổ quốc trong tim" được Bộ Văn hóa - Thể thao & Du lịch, Cục Nghệ thuật biểu diễn giao cho Nhà hát Ca Múa Nhạc Việt Nam tổ chức thực hiện với 5 điểm cầu: Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Nghệ An, Bình Thuận và Paris (Pháp), tiếp đến là câc vở diễn “ Bão ngầm” của Nhà hát Cải lương Việt Nam; Võ Tam Tư - Nhà hát Tuồng Việt Nam; Nhà hát Chèo, Nhà hát Múa rối Việt Nam, cũng đã đưa ra các sản phẩm nghệ thuật … phát sóng trên truyền hình cổ vũ nhân dân vượt qua đại dịch Covid-19… cho thấy sự nỗ lực duy trì hoạt động của các đơn vị nghệ thuật rất đáng được ghi nhận. Họ đã và đang vượt khó không chỉ bằng tình yêu nghệ thuật mà còn góp phần nâng cao đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân trong bối cảnh dịch Covid 19 đang diễn biến phức tạp khiến cho chuỗi các chương trình biểu diễn nghệ thuật bị đứt gãy trong thời gian dài.
Song song với hoạt động trực tuyến, để sân khấu biểu diễn sớm phục hồi, những nỗ lực cho việc xây dựng nhà hát trực tuyến chuyên nghiệp, chuẩn bị các sân khấu để sẵn sàng mở cửa đón khán giả cũng được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các đơn vị nghệ thuật trực thuộc Bộ nỗ lực thực hiện. Ghi nhận chung, việc lên lịch luyện tập vẫn được các đơn vị duy trì, thậm chí để đảm bảo công tác phòng, chống dịch, việc chia ca tập, cho phép diễn viên tập tại nhà sau đó tiến hành ráp nối vở diễn đã được thực hiện. Nhờ đó, tiến độ dàn dựng vở diễn mới vẫn được đảm bảo, đồng thời diễn viên, nghệ sĩ chủ động được thời gian luyện tập theo cách của riêng mình mà không ảnh hưởng đến tiến độ chung của toàn đơn vị. Với cách làm linh hoạt này, nhiều đơn vị nghệ thuật đã giữ được niềm đam mê nghệ thuật của nghệ sĩ, vừa đáp ứng được nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của công chúng hiện nay.
Biểu diễn miễn phí
Mới đây, ngày 1/10, Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam cho biết, đã chính thức khởi công vở diễn "Chén thuốc độc" nằm trong chương trình nghệ thuật kỷ niệm 100 năm hình thành và phát triển nghệ thuật sân khấu kịch nói Việt Nam (1921-2021).
Chủ tịch Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam Trịnh Thúy Mùi cho biết, việc dựng lại và biểu diễn vở "Chén thuốc độc" là hoạt động chính kỷ niệm 100 năm hình thành và phát triển nghệ thuật sân khấu kịch nói Việt Nam. Đây là dịp để giới nghệ sĩ sân khấu nói chung và sân khấu kịch nói nói riêng cùng ôn lại chặng đường phát triển đáng tự hào của kịch nói nước nhà, đồng thời khẳng định với thế hệ đi trước rằng, thế hệ hôm nay đang nỗ lực vượt qua khó khăn, thách thức để chăm lo, thúc đẩy nền kịch nói Việt Nam phát triển hơn nữa.
Việc dựng lại vở cũ theo hướng tiếp cận mới để phù hợp với với thị hiếu khán giả là cách làm không mới, nhưng sẽ mang đến một làn gió mới cho những vở kịch kinh điển vốn đã ăn sâu vào tâm trí của công chúng yêu nghệ thuật những năm 60, 70. Đặc biệt, trong bối cảnh dịch bệnh, những vở diễn có chiều sâu, mang triết lý nhân sinh sẽ là liều thuốc xoa dịu nỗi đau mất mát vì dịch bệnh ngay cả với những công chúng trẻ tuổi.
Chỉ thị 15,16 và 19 vốn là những quy định bắt buộc trong phòng, chống Covid 19 đã tạm thời được gỡ bỏ, nghĩa là hoạt động văn hóa, nghệ thuật sẽ được khôi phục trở lại. Những vở diễn mới sẽ có dịp được bung lụa đến với công chúng. Tuy nhiên, sẽ khó để lấp đầy số ghế trong mỗi đêm diễn là một thực tế mà hầu hết các đơn vị nghệ thuật đều nhận thấy, không chỉ vì quy định mới trong phòng chống dịch mà còn vì sức khỏe nền kinh tế nói chung, người dân nói riêng chưa thể phục hồi. Và họ - những đơn vị nghệ thuật đã sẵn sàng “ chia lửa” với công chúng hiện nay thông qua các buổi diễn miễn phí. Theo biên đạo múa Nguyễn Tuyết Minh, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nghệ sĩ múa Việt Nam, khi dịch bệnh được kiểm soát, khán giả vẫn cần có khoảng thời gian tĩnh trước khi trở lại với các sân khấu trực tiếp. Vì vậy, thời gian tới, các đơn vị nghệ thuật, nghệ sĩ nên tập trung xây dựng tác phẩm biểu diễn miễn phí, vì cộng đồng. Tuy nhiên, để làm được điều này, cần có sự đầu tư thích đáng từ nguồn ngân sách nhà nước.
Để nghệ thuật không“bị giới hạn”, lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn đã không ngừng đổi mới cách thức hoạt động để lan tỏa nguồn năng lượng tích cực, mang lại liều vaccin tinh thần cho người dân. Nhiều chương trình nghệ thuật được tổ chức trực tuyến, trưng bày hiện vật theo hình thức online cũng được nhiều bảo tàng, khu di tích áp dụng… nhận được sự ủng hộ của đông đảo công chúng, người xem
Tuy nhiên, để nghệ thuật biểu diễn thực sự trở lại nhịp sống sôi động vốn có, sẽ cần khoảng thời gian và những chính sách hỗ trợ từ cơ quan chủ quản, Chính phủ. Đồng thời, bản thân các đơn vị, nhà hát, cũng cần phải chủ động, tích cực hơn để chuyển đổi số, dần thích nghi để tạo được nguồn thu để duy trì và nuôi dưỡng bộ máy cán bộ, nghệ sĩ nhà hát.
Theo Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng, các đơn vị nghệ thuật cần phải tích cực hơn trong chuyển đổi số; tìm hiểu và phát huy các hình thức hoạt động phù hợp với tình hình mới như mô hình nhà hát truyền hình, nhà hát online (đối với nghệ thuật biểu diễn); mô hình trưng bày trực tuyến, tour online (với bảo tàng, khu di tích); và ngành du lịch thì cần khuấy động, tạo được sự kết nối giữa du khách với các điểm đến qua các ứng dụng công nghệ hiện đại…Đây đều là những việc cần làm ngay của toàn ngành, chứ không chỉ của riêng lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn, hay du lịch, nhằm từng bước thích ứng với điều kiện dịch bệnh, vững vàng hơn trong hội nhập quốc tế.
Hiện dịch bệnh đã được khống chế, cuộc sống đã và đang trở lại với trạng thái bình thường mới. Nhiều tỉnh thành đã khôi phục những hoạt động thiết yếu và cũng có không ít những tình, thành cho phép các hoạt động du lịch văn hóa diễn ra theo quy định phòng chống dịch được Bộ Y tế khuyến cáo. Như vậy, lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn sẽ được “sáng đèn’ trở lại, đồng nghĩa với việc công chúng yêu nghệ thuật sẽ trở lại với sân khấu. Dẫu rằng bước đầu sẽ có những bỡ ngỡ, vắng khán giả dù có những đêm diễn miễn phí do tâm lý lo ngại dịch vẫn chưa thực sự an toàn, nhiều người chưa được tiêm phòng vacxin đầy đủ và một phần kinh tế vẫn còn khó khăn. Nhưng tin rằng đây chỉ là những thử thách nhỏ đối với các đơn vị nghệ thuật. “Ngọn lửa đam mê” sẽ giúp họ vượt qua, bởi họ đã vững vàng trước Covid thì không có lý do gì có thể cản bước họ đến với công chúng ngày mai trong trạng thái bình thường mới.
(baovannghe.com.vn)