Tạp chí Đất Quảng - Hành trình mới từ mạch nguồn văn nghệ xứ Quảng
Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học - Nghệ thuật thành phố Đà Nẵng Nguyễn Nho Khiêm và Tổng Biên tập Tạp chí Đất Quảng Phan Chín tặng số Tạp chí Đất Quảng đầu tiên cho một số văn nghệ sĩ cộng tác viên nhân dịp ra mắt.
1. Tạp chí Đất Quảng – Bộ mới ra đời vào tháng 9 năm 2025, ngay sau khi tỉnh Quảng Nam hợp nhất với thành phố Đà Nẵng thành một đơn vị hành chính thống nhất - Đà Nẵng. Sự kiện ấy đánh dấu một bước ngoặt lớn không chỉ về địa lý hành chính, mà còn về văn hóa - tinh thần. Hai tờ tạp chí vốn cùng một cội nguồn – Đất Quảng của Quảng Nam và Non Nước của Đà Nẵng - nay chính thức hợp nhất, trở lại trong hình hài mới mang tên gọi xưa.
Cái tên “Đất Quảng” - như có linh hồn riêng - trở lại với công chúng như một lời hẹn, một tiếng gọi từ lòng đất, từ ký ức những người cầm bút, cầm cọ, cầm đàn đã gắn bó, đã yêu thương mảnh đất này suốt nửa thế kỷ qua. Từ Đất Quảng năm 1978, đến Non Nước 1997, rồi nay là Đất Quảng bộ mới - đó không chỉ là sự tiếp nối tên gọi, mà là hành trình của một ý chí văn hóa: giữ gìn, nuôi dưỡng và lan tỏa tâm hồn xứ Quảng.
2. Những ai từng cầm trên tay tờ Đất Quảng số đầu tiên năm 1978 hẳn còn nhớ, đó là ấn phẩm mang nặng hơi thở của một vùng đất vừa hồi sinh sau chiến tranh. Những bài thơ, truyện ngắn, bút ký, tranh minh họa... in trên nền giấy vàng khè nhưng chứa đựng nhiệt huyết, niềm tin của một thế hệ cầm bút “vừa đi qua bom đạn, vừa đi vào văn chương”. Từ đó, Đất Quảng đã trở thành diễn đàn văn học nghệ thuật của cả vùng - nơi quy tụ những tên tuổi lớn như Phan Tứ, Hoàng Châu Ký, Lưu Trùng Dương, Hồ Duy Lệ, Nguyễn Bá Thâm, Thanh Quế, Ngân Vịnh... Tờ tạp chí đã sống, đã đi cùng từng nhịp đổi thay của đất nước cho đến khi tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng tách đôi năm 1997.
Cũng trong năm ấy, giữa khát vọng kiến thiết một đô thị văn hóa hiện đại, Liên hiệp các Hội Văn học - Nghệ thuật Đà Nẵng cho ra đời Tạp chí Non Nước - người anh em mang tinh thần trẻ trung, năng động, hướng ra biển lớn. Trong suốt 28 năm, từ số đầu tiên tháng 4/1997 đến số 330 tháng 7/2025, Non Nước đã trở thành gương mặt tinh thần của thành phố, là “nhịp cầu” giữa nghệ sĩ và công chúng, là nơi ươm mầm bao tài năng văn học nghệ thuật Đà Nẵng. Cái tên Non Nước, tựa như ngọn sóng, đã hoàn thành trọn vẹn hành trình của mình, để hôm nay, nhường chỗ cho một sự trở về - Đất Quảng - Bộ mới.
3. “Đất Quảng” – hai tiếng ấy nghe giản dị mà nặng trĩu yêu thương. Đó là vùng đất của những dòng sông gió cát, của “nắng gió hun người”, của sự cứng cỏi mà thủy chung, cần cù mà sáng tạo. Các nhà văn, nhà thơ từng gắn bó với tạp chí đều xem “Đất Quảng” không chỉ là một ấn phẩm mà là một biểu tượng tinh thần - một “ngôi nhà” nơi văn nghệ sĩ có thể gửi gắm, sẻ chia và tri âm.
Nhà văn Hồ Duy Lệ - người từng đứng trong hàng ngũ đầu tiên của Hội Văn học - Nghệ thuật tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng - đã từng viết: “Đất Quảng là tiếng nói của lòng người Quảng: chân thật, kiên cường, chan chứa tình nghĩa. Chỉ cần giữ cho nó sáng mãi, là đã góp phần giữ lại một phần hồn xứ sở.” Còn nhà thơ Huỳnh Trương Phát thì xem Đất Quảng - Non Nước là “kỷ vật tinh thần” của mình, như hơi thở, như cơm ăn nước uống trong đời cầm bút.
Bởi thế, khi hai tờ tạp chí gặp lại nhau trong cùng một tên gọi, đó không chỉ là việc sáp nhập hành chính, mà là một cuộc đoàn viên của ký ức và tâm hồn. Giữa những người từng viết cho Đất Quảng cũ, những cây bút trưởng thành từ Non Nước, giờ đây không còn khoảng cách nào, tất cả cùng gặp nhau dưới mái nhà chung Đất Quảng.
4. Ra đời trong thời đại văn hóa số, Tạp chí Đất Quảng - Bộ mới không chỉ dừng lại ở những trang in truyền thống. Tạp chí sẽ mở rộng phiên bản điện tử, kênh truyền thông đa nền tảng, tổ chức các diễn đàn, cuộc thi sáng tác, tọa đàm văn hóa, nhằm lan tỏa giá trị nghệ thuật xứ Quảng đến công chúng trong và ngoài nước. Đó là cách “Đất Quảng” bước vào tương lai mà vẫn giữ trọn bản sắc của mình.
Tạp chí Đất Quảng như một nhịp cầu nối quá khứ và tương lai, vừa kế thừa di sản của các thế hệ văn nghệ sĩ đi trước, vừa tạo không gian sáng tạo mới cho thế hệ trẻ.
Những định hướng đó mở ra viễn cảnh tươi sáng cho đời sống văn học nghệ thuật Đà Nẵng - Quảng Nam trong giai đoạn mới. Một “Đất Quảng” vừa quen vừa lạ, vừa sâu đậm truyền thống vừa rạng rỡ hiện đại, sẽ trở thành điểm tựa tinh thần, nơi hội tụ những giá trị nhân văn, sáng tạo và tri thức.
Gần nửa thế kỷ qua, kể từ ngày tờ Đất Quảng đầu tiên ra đời, dòng chảy văn chương - nghệ thuật xứ Quảng vẫn chưa bao giờ ngừng nghỉ. Giờ đây, trong diện mạo mới, Đất Quảng - Bộ mới mang trong mình cả ký ức và khát vọng. Đó là hành trình đi tìm vẻ đẹp của đất và người, là cuộc gặp gỡ của truyền thống và hiện đại trên quê hương Đà Nẵng ngày nay.
N.N.K