Nhiếp ảnh Đà Nẵng trong sự chuyển mình của công nghệ số

Hội Nhiếp ảnh nghệ thuật thành phố Đà Nẵng ra mắt Trang thông tin chuyên đề về tổ chức các cuộc thi và triển lãm bằng hình ảnh trực tuyến trên nền tảng số. Ảnh Ô.V.S

Khi cuộc cách mạng công nghệ số ngày càng tác động sâu rộng đến tất cả mọi mặt của đời sống xã hội, thành tựu công nghệ số mang lại không chỉ nhiều tiện ích cho cuộc sống hằng ngày của chúng ta, mà còn làm thay đổi suy nghĩ, thói quen, thu hẹp khoảng cách về không gian, thời gian,... Nhiếp ảnh nói chung và nhiếp ảnh Đà Nẵng nói riêng cũng không thể nằm ngoài xu thế công nghệ số hóa đang hiện hữu từng ngày, từng giờ trong đời sống của người dân.

Tuy nhiên cũng tùy theo nhu cầu, khả năng tương tác, mục đích mà có sự lựa chọn cho thích hợp. Có thể nói hiện nay, nhiếp ảnh hầu hết các công đoạn hoạt động về nhiếp ảnh đều được tiếp cận công nghệ số một cách nhanh chóng. Sự phát triển của công nghệ số đã mang lại rất nhiều tiện ích tích cực cho hoạt động của nhiếp ảnh. Chúng ta cũng dễ nhận thấy công nghệ số phát triển đến đâu thì nhiếp ảnh luôn song hành với sự phát triển đó, nó không chỉ tạo thuận lợi cho khâu tác nghiệp mà còn hỗ trợ rất hiệu quả trong khâu hậu kỳ, xử lý hình ảnh... một cách thông minh. Ngoài ra, nó còn hỗ trợ trong kết nối và chia sẻ hình ảnh trên môi trường internet, giúp cho người cầm máy trong việc lưu trữ, phân loại thư mục hình ảnh một cách khoa học trên môi trường điện toán đám mây “cloud”... Với những tính ưu việt, của công nghệ số đã mang lại đã làm thay đổi nhiếp ảnh truyền thống một cách nhanh chóng.

Từ cuối thế kỷ 20 đến đầu thế kỷ 21 trở về trước, trên thế giới đã hình thành một ngành công nghiệp phục vụ cho các hoạt động của nhiếp ảnh như sản xuất film đen trắng, film màu (Negative and positive) hóa chất, giấy in phóng ảnh, máy ảnh... Tên tuổi nổi tiếng một thời như hãng sản xuất film, giấy ảnh, hóa chất thương hiệu Kodak của Mỹ, Fujifilm, Konica của Nhật, Alpha của Đức… mà ngày nay hầu như không còn nữa (hiện nhiếp ảnh nếu cần mua cuộn film thì tìm rất khó, hầu như không có, nếu có thì giá thành rất cao). Về thiết bị ghi hình có tuổi đời trên một thế kỷ như máy ảnh Leica của Đức, Nikon, Canon của Nhật… thì ngày nay nhiếp ảnh các thương hiệu này đã chuyển sang sản xuất bằng công nghệ số (Digital). Công nghệ số chỉ diễn ra trong vòng hơn 2 thập kỷ mà đã có thể thay thế cho một ngành công nghiệp phục vụ cho nhiếp ảnh tồn tại gần 2 thế kỷ (1839 nhiếp ảnh được Viện Khoa học và Viện Mỹ thuật của Học viện học thuật của Pháp công nhận).

Công nghệ số mang lại rất nhiều tiện ích cho xã hội, cho cộng đồng vậy nhiếp ảnh Đà Nẵng đã và đang tiếp nhận, vận dụng như thế nào vào cho loại hình nghệ thuật này? Chúng ta cũng dễ nhận thấy trong hơn 2 thập kỷ qua nhiếp ảnh Đà Nẵng đã có những bước chuyển mình rất phù hợp trong việc hòa nhập với sự phát triển của công nghệ số trên lĩnh vực nhiếp ảnh.

Các NSNA đã tiếp cận được dòng thiết bị ghi hình kỹ thuật số (Digital- DSLK) một cách nhanh chóng và thành thạo với nhiều dòng thiết bị mới trong đó cả thiết bị ghi hình trên cao (fly cam). Tất nhiên là tùy theo điều kiện, khả năng và sở thích của từng người mà có sự chọn lựa cho phù hợp cũng là yếu tố cơ bản giúp cho công việc tác nghiệp của người cầm máy được thuận lợi, trước đây người cầm máy còn loay hoay với nhiều thao tác điều khiển các thông số kỹ thuật cho phù hợp với điều kiện, thời tiết, môi trường, độ bắt sáng của film, chỉnh nét… Thì ngày nhiếp ảnh công nghệ mới, tất cả các thông số kỹ thuật đã được thiết bị DSLK điều chỉnh, giải quyết một cách thông minh, người cầm máy không còn bận tâm về cách điều chỉnh mà chỉ tập trung vào đối tượng, chủ thể để có khuôn hình tốt nhất, kết quả được hiện trên màn hình, kiểm tra lại một lần nữa và yên tâm chuyển sang một sáng tạo mới.

Cập nhật được các phần mềm xử lý hậu kỳ, qua đó giúp cho chúng ta gạn đi những hạn chế, những lỗi mà trong quá trình tác nghiệp gặp phải, các phần mềm này được nâng cấp liên tục, tùy theo khả năng tiếp cận, vận dụng của từng cá nhân để có được tác phẩm hoàn chỉnh nhất có thể, công việc này trước đây đối với nhiếp ảnh truyền thống phải mất rất nhiều thời gian và có nhiều vấn đề không thể thực hiện được thì nhiếp ảnh đối với công nghệ số quá thuận lợi trong công việc sáng tạo trên các phần mềm đó.

Về phương diện trên môi trường mạng internet toàn cầu, mọi thông tin được kết nối, chia sẻ một cách nhanh chóng không giới hạn, riêng về lĩnh vực nhiếp ảnh chúng ta vận dụng, khai thác vào hoạt động của mình một cách hợp lý. Trước hết thông qua mạng internet giúp cho người cầm máy chia sẻ hình ảnh của mình đến với công chúng, đến với các cơ quan truyền thông, đến với trang website, đến với các nền tảng số như Youtube, instagram, facebook,… và qua không gian mạng các nghệ sĩ nhiếp ảnh trực tiếp tham gia các cuộc thi trong nước hay các cuộc thi quốc tế, chỉ cần một cách nhấp chuột thì ban tổ chức cuộc thi đã nhận được tác phẩm của tác giả gửi dự thi. Một điều hết sức thuận lợi nữa thông qua công nghệ số ban tổ chức mời các vị giám khảo ở nhiều nơi, ở nhiều quốc gia thẩm định tác phẩm, để triển lãm và trao giải thưởng… Trước đây khi chưa có công nghệ số việc tổ chức một cuộc thi không phải dễ vì phải qua rất nhiều công đoạn, tốn nhiều thời gian, cũng như chi phí để mời ban giám khảo, đi lại, ăn ở, sang phóng ảnh… thì ngày nay nhiếp ảnh được thay thế bằng các phần mềm chuyên dùng giúp chúng ta trong khâu tổ chức được thuận lợi, nhanh chóng và tiết kiệm được thời gian, v.v...

Chúng ta nhớ lại trong giai đoạn Đại dịch Covid-19 diễn ra (2019- 2021), cả xã hội đều phải cách ly, giản cách, các hoạt động hầu như đóng băng trừ các bệnh viện, các y, bác sĩ hoạt động cứu người và lực lượng an ninh đảm bảo trật tự, lúc đó chỉ có báo chí, nhiếp ảnh đi vào tâm dịch để ghi được hình ảnh, bài viết chuyển tải trên môi trường mạng đến với công chúng, trong đó có cuộc thi nhiếp ảnh và tranh với chủ đề “Đà Nẵng trên tuyến đầu chống Covid-19” do Hội Nhiếp ảnh nghệ thuật thuộc Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật phối hợp với Sở Văn hóa và Thể thao thành phố tổ chức vào tháng 8/2020. Cuộc thi được tổ chức bằng hình thức online từ khâu tiếp nhận hình ảnh đến khâu thẩm định tác phẩm, tổ chức triển lãm và trao thưởng, chỉ trừ khâu tác nghiệp là bằng sự dũng cảm của người nghệ sĩ, ở đây không có sự hư cấu, không có sự dàn dựng, mà bằng sự dũng cảm của người nghệ sĩ mới có được những hình ảnh hết sức xúc động về các y, bác sĩ, về lực lượng an ninh trật tự… Cuộc thi đã để lại rất nhiều ấn tượng được cộng đồng mạng chia sẻ trên nhiều phương tiện của công nghệ số, đó là sự vận dụng công nghệ số một cách hữu hiệu, hợp lý vào thực tế, và lúc đó cũng chỉ có công nghệ số, trên môi trường mạng internet mới đưa được những thông tin, những hình ảnh đến với cộng đồng, giúp cộng đồng trong việc phòng tránh được Đại dịch Covid-19 có hiệu quả.

Một vấn đề đáng quan tâm trong việc ứng dụng công nghệ số vào việc giới thiệu tác phẩm tại các bảo tàng nói chung, các trung tâm lưu trữ dữ liệu… ngoài hình thức trưng bày trực quan thì nhiếp ảnh đã chuyển dần sang giới thiệu các tác phẩm mỹ thuật, tác phẩm nhiếp ảnh… trên nền tảng của công nghệ số (đã số hóa các tác phẩm, các dữ liệu), các gallery online của các cá nhân cũng đã hình thành nhằm giới thiệu, giao lưu với công chúng không còn là việc mới, lạ nữa mà đã trở thành công việc phải làm, phải cập nhật thường xuyên để theo kịp với xu thế chung, những tiện ích của gallery online đã xóa bỏ rào cản về địa lý, không gian, ngôn ngữ, chỉ cần cái điện thoại thông minh mọi người có thể truy cập vào xem lúc nào cũng được khi có thời gian và ở bất cứ nơi đâu có mạng internet. Đặc biệt hiện nay có một trào lưu mới được hình thành là sự kết hợp tinh tế giữa nhiếp ảnh truyền thống với hiện đại (công nghệ số) để dẫn dắt người xem trải nghiệm đa giác quan, từ âm thanh đến diễn hoạt 3D và những tác phẩm thị giác ấn tượng như ảnh Toàn Ký (hologram) kết hợp với công nghệ trình chiếu 3D Mapping và mô hình 3D được hiển thị bởi công nghệ thực tế ảo tăng cường (AR) và hình ảnh thu phóng vô tận (infinite zoom) với những yếu tố kết hợp công nghệ số mang lại những trải nghiệm cho người xem, tạo nên sân chơi mới thu hút các nghệ sĩ trẻ (sân chơi này rất phù hợp với các nghệ sĩ trẻ hiện nhiếp ảnh).

Có thể nói công nghệ số phát triển như vũ bão, sáng ra thức dậy đã có thành tựu mới, đã có sản phẩm mới ra đời. Trên cơ sở những thành tựu mới đó, nhiếp ảnh Đà Nẵng cần có chiến lược tổng thể, lâu dài trong việc áp dụng và khai thác phù hợp cho hoạt động nghề nghiệp của mình (trong bài viết này chưa đề cập đến công nghệ trí tuệ nhân tạo AI vào nhiếp ảnh).

Thứ nhất là khai thác những thành tựu ứng dụng công nghệ mà Hội đã thực hiện tốt, thành thạo trong thời gian qua, từ đó nâng tầm lên và duy trì thường xuyên hơn như mở rộng các cuộc thi bằng hình thức online không chỉ trong phạm vi thành phố, khu vực mà nâng tầm lên phạm vi quốc gia và quốc tế mang tính chuyên nghiệp hơn. Qua các cuộc thi như vậy, nhiếp ảnh Đà Nẵng có dịp tương tác với nhiều nghệ sĩ trong nước và quốc tế, có điều kiện để trao đổi, học hỏi được nhiều kinh nghiệm thực tiễn, nhiều hình thức, nhiều thể loại mới về nhiếp ảnh trên thế giới.

Thứ hai là nên có website, có người làm công tác quản trị thường xuyên giới thiệu tác phẩm của nhiếp ảnh Đà Nẵng trên gallery online qua môi trường nghệ thuật trực tuyến. Đây là kênh để quảng bá, giới thiệu rộng rãi, thường xuyên và giới thiệu chuyên đề để tác phẩm nhiếp ảnh Đà Nẵng đến với công chúng và đây cũng là địa chỉ mà nhiếp ảnh Đà Nẵng trao đổi, giao dịch tác phẩm trên môi trường online. Hình thức này thực ra không mới, nó đã được hình thành phần lớn là của cá nhân và chủ yếu là nằm ở hai đầu đất nước, website của họ có lượng khách hàng rất lớn ở nhiều nước trên thế giới và điều đáng quan tâm đó là họ bán được tác phẩm và sống được với nghề nghiệp. Đây cũng là cách để tái tạo lại lao động nghệ thuật.

Thứ ba là trên nền tảng của website nên cập nhật, giới thiệu thường xuyên những cái mới trong phần mềm xử lý hậu kỳ, chủ yếu là về phần kỹ thuật, qua đó giúp cho các bạn trong việc xử lý hậu kỳ và đây cũng là địa chỉ, là nơi khi gặp trở ngại trong khâu tác nghiệp, trong khâu hậu kỳ, vào đó truy cập, tìm hiểu, vận dụng được thuận lợi.

Thứ tư là nên tổ chức nhiều cuộc tọa đàm chuyên đề nhằm tiếp cận xu hướng mới về nhiếp ảnh đương đại, cũng như tiếp cận những thành tựu mới của công nghệ số nhằm giúp nhiếp ảnh Đà Nẵng bắt kịp, cập nhật những tiện ích của công nghệ số mang lại cho hoạt động của nhiếp ảnh, chú trọng và khuyến khích sự sáng tạo, đa dạng trong cách thể hiện tác phẩm, tạo nhiều sân chơi cho nhiếp ảnh trẻ hòa nhập và phát triển.

Ô.V.S

(Tạp chí Non Nước số 321+322)